قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
یَا عَلِیُّ لَوْ لَا أَنْ تَقُولَ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِی فِیْکَ مَا قَالَتِ النَّصَارَى فِی عِیسَى بْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ فِیکَ مَقَالًا لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ رِجلیک وَ فَضْلِ طَهُورِکَ یَسْتَشْفُونَ بِهِمَا وَ لَکِنْ حَسْبُکَ أَنْ تَکُونَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ...
لمسترشد فی إمامة علی بن أبی طالب علیه السلام ص : 603
یَا: حرف ندا؛
عَلِیُّ : منادا ؛
لَوْلَا:حرف شرط غیر جازم که امتناع جواب را به خاطر وجود شرط می رساند
أَنْ تَقُولَ: ان حرف ناصبه،تقول فعل مضارع منصوب به أن،با هم تاویل به مصدر می رود و می شود مبتدا و خبر لولا همیشه موجودٌ محذوف است (در تقدیر این بوده: لولا قولُ طائفهٍ من امتی فیکَ موجودٌ )
طَائِفَةٌ: فاعل ؛
مِنْ أُمَّتِی: من بیانیه جار و امتِ مجرور متعلق به محذوف، ی : مضاف الیه؛جمله بعد از طائفه (نکره) صفت است برای طائفه
فِیْکَ : جار و مجرور متعلق به تقول؛
مَا: موصول و مفعول به
قَالَتِ : فعل ؛
النَّصَارَى: فاعل؛
فی عِیسَى: جار و مجرور متعلق به قالت؛
بن : عطف بیان، در اصل ابن بوده و چون بین دو علم واقع شده الف آن افتاده،
مَرْیَمَ :مضاف الیه (چون غیر منصرف است جرش به فتحه می باشد)؛
لَقُلْتُ : لَ : حرف تاکید که در جواب لولا بر سر ماضی وجوباً می آید، قلتُ: فعل و فاعل،
فِیکَ: جار و مجرور متعلق به قلت؛
از قلت تا بهما جواب شرط (لولا) است؛
از فیک تا بهما محلا منصوب مفعول قلتُ؛
مَقَالًا : مفعول به ؛
لَا تَمُرُّ: فعل نفی و فاعل ؛
بِمَلَإٍ : جار و مجرور متعلق به تمر ؛
مِنَ الْمُسْلِمِینَ: من بیانیه، جار و مسلمین مجرور متعلق به محذوف ، جمله بعد از ملاٍ صفت؛
إِلَّا : ادات حصر؛
أَخَذُوا : فعل و فاعل ؛
التُّرَابَ: مفعول به أخذوا ؛
مِنْ تَحْتِ : جار و مجرور متعلق به أخذوا؛
رِجلیک : رجلی : مضاف الیه و ک : مضاف الیه ؛
وَ: عطف ؛
فَضْلِ : معطوف به تراب؛
طَهُورِکَ: طهور: مضاف الیه ؛ک : مضاف الیه؛
یَسْتَشْفُونَ: فعل و فاعل؛
بِهِمَا: جار و مجرور متعلق به یستشفون؛
"یستشفون بهما" جمله حال برای فاعل اخذوا ؛
وَ : حرف ربط ؛
لَکِنْ: حرف استدراک و حرف ربط؛
حَسْبُکَ : حسب : اسم فعل ؛ ک : مفعول ؛
أَنْ تَکُونَ: أن حرف ناصبه وتکون مضارع منصوب، أن تکون، تاویل به مصدر رفته فاعل حسب
مِنِّی: جار و مجرور متعلق به تکون؛
وَ: حرف ربط؛
أَنَا : مبتدا؛
مِنْکَ : جار و مجرور و متعلق به محذوف،خبر ؛
یاعلی ، اگر (بیم ) آن نبود که عده ای ازپیروان من درباره تو مطالبی ( غلوآمیز) بگویند که مسیحیان درباره عیسی بن مریم گفتند قطعا درباره تو سخنی می گفتم که (پس ازاین ) برهیچ گروهی ازمسلمانان گذر نکنی مگر اینکه خاک کفشت و باقیمانده آب وضویت را جهت شفای خود برگیرند و لکن برای تو بس است که تو ازمنی و من از تو...
