عنه علیهِ السَّلام فی قولِه تَعالی :
اِنَّما اموالُکم و اَولادُکُم : و معنی ذلکَ أنَّهُ یَختبِرُهُم بالاموالِ و الاَولادِ لِیَتَبَیَّنَ السّاخِطَ لِرِزقِهِ و الرّاضی بِقِسمِهِ و اِن کانَ سُبحانَهُ أَعلَمَ بهِم من أنفُسِهِم و لکن لِتُظهِرَ الاَفعالُ الَّتی بِها یُستَحَقُّ الثَّوابُ و العِقابُ.
میزان الحکمه آیت الله ری شهری صفحه 43
عنه : جار و مجرور متعلق به محذوف
علیهِ السَّلام : جمله دعایی خالی از اعراب
فی قولِ : جار و مجرور متعلق به محذوف
ه : مضاف الیه و مجرور
تَعالی : جمله دعایی بدون اعراب برای ضمیر ه
اِنَّما : انَّ حرف ناصبه و مای کافه که ابتدای آن آمده انَّ را از عمل باز میدارد.
اموالُ : مبتدا و مرفوع
کم : مضاف الیه و محلا مجرور
و اَولادُکُم : به واو عطف مانند اموالکم
و معنی : مبتدا و مرفوع
ذلکَ : مضاف الیه و محلا مجرور
أنَّ : حرف مشبهه باالفعل
هُ : اسم انَّ محلا منصوب
یَختبِرُ : فعل مضارع و خبر انَّ و مرفوع
هُم : مفعول به و محلا منصوب
عنه : جار و مجرور متعلق به یَختبِر
بالاموالِ : جار و مجرور متعلق به یَختبِر
و : حرف ربط/عامل ومبنی
الاَولادِ : مجرور به حرف جر به واسطه واو عطف
لِ : حرف ناصبه
یَتَبَیَّنَ : فعل منصوب به ادات نصب
السّاخِطَ : مفعول به و منصوب
لِرِزقِ : جار و مجرور متعلق به یَتَبَیَّنَ
هِ : مضاف الیه و مجرور
و الرّاضی : به واو عطف (حرف عامل) مفعول به و منصوب
بِقِسمِهِ : مانند لقِسمِهِ
و اِن : واو حرف عطف/ حرف شرط؟ مبنی
کانَ : فعل ماضی مبنی مجزوم به اعراب محلی(درصورت شرط بودن)
سُبحانَهُ : جمله دعایی بدون اعراب برای هو و یا اسم ظاهر الله که در هر دو
حال مستتر هستند.
أَعلَمَ : خبر کان و منصوب
بهِم : جار و مجرور
من أنفُسِ : جار و مجرور
هِم : مضاف الیه و محلا مجرور
و لکن : حرف عطف
لِتُظهِرَ : فعل مجهول /منصوب به ادات نصب
الاَفعالُ : نایب فاعل و مرفوع به اعراب فاعل
الَّتی : اسم موصول
بِها : جار و مجرور (ضمیر مبنی و اعراب محلی) متعلق به لِتُظهِرَ
یُستَحَقُّ : فعل مضارع و مجهول و مرفوع
الثَّوابُ : نایب فاعل و مرفوع به تبعیت از اعراب فاعل
و العِقابُ : مانند بالا به واو عطف
و از او (امیرالمومنین) که سلام و درود خدا بر او باد درمورد سخن خداوند متعال که فرمود :
بدرستی که اموال و اولاد شما (وسیله) آزمون (شما)هستند... : و معنی آن این است که بدرستیکه او بندگان خود رابوسیله ثروت و اولاد می آزماید تا روشن شود چه کسی از روزی خود ناخشنود است و چه کسی به قسمت و بهره اش راضی. اگرچه خداوند سبحان بندگان را از خود آنان بهتر می شناسد اما (می آزماید) تا کردارهایی که بواسطه آنها ثواب و عقاب استحقاق پیدا می کند آشکار شوند.
