خلاصه‌ی صفحات ۴۰۰ تا ۴۵۰ جلد سوم

(عرر)

مَعَرَة : بدى و گناه و آزار ، غرامت دادن ، جنایت ، عیب ، کار بد ، دشنام ، رنگ پریده از خشم 

قوله تعالى : ( فَتُصِیبَکُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ ) [ 48 / 25 ] هی بفتح میم مهملة وأخرى مشددة : الأمر القبیح المکروه والأذى

و عِرَارٌ : اسم رجل

 

( عسر )

عَسُرَ : عُسْراً و عَسَارَةً : سخت و مشکل شد

قوله تعالى : ( فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً ) [ 94 / 5 ـ 6 ] العُسْرُ : ضد الیسر.

قوله : ( فِی ساعَةِ الْعُسْرَةِ ) [ 9 / 117 ] أی فی وقتها ، إشارة إلى غزوة تبوک

 

( عشر )

عَشِیر : ج عُشَرَاء : دوست ، فامیل نزدیک ، شوهر ، زن ، ایل 
- ج اعْشِراء : یک دهم .

قوله تعالى : ( وَعاشِرُوهُنَ بِالْمَعْرُوفِ ) [ 4 / 19 ] أی صاحبوهن. قوله : ( وَلَبِئْسَ الْعَشِیرُ ) [ 22 / 13 ] أی بئس الصاحب.

 

( عصر )

إعْصَار : ج أَعَاصِر و أَعَاصِیر [ عصر ]: بادى که سخت بوزد و خاک یا آب دریا را برانگیزد و بسان ستونى گِرد بالا برد .

قوله تعالى : ( إِعْصارٌ فِیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ ) [ 2 / 266 ] قیل هو ریح عاصف ترفع ترابا إلى السماء کأنه عمود من نار تسمیه العرب بالزوبعة

  

( عقر )

عاقِر : ج عُقَّر و عَوَاقِر : زن نازا ؛ « رَجُلٌ عاقِرٌ »: مردى که داراى فرزند نمى شود 

قوله تعالى : ( وَامْرَأَتِی عاقِرٌ ) [ 3 / 40 ] أی لم تحبل ولم تلد

 

( عیر )

عِیر : ج عِیَرَات و عِیرَات : گروه خران یا هر قافله و کاروانى

قوله تعالى : ( وَسْئَلِ الْقَرْیَةَ الَّتِی کُنَّا فِیها وَالْعِیرَ الَّتِی أَقْبَلْنا فِیها ) [ 12 / 82 ] الْعِیرُ بالکسر القافلة

 

( غدر )

غَدَر : مص ، زمین سخت و پر از سنگ ، سنگ و درخت ، آنچه که از چیزى باقى مانده باشد . گل و لاى ته رودخانه هنگامى که آب فرو نشیند .

قوله تعالى : ( وَحَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً ) [ 18 / 47 ] أی لم نبق منهم أحدا

 

( غمر )

غَمْرَة : ج غَمَرات و غِمَار و غُمَر : شدّت و سختى ؛ « غَمْرَةُ الشَّی ءِ »: سختى چیزى ؛ « غَمَرَاتُ الموتِ »: سختیها و ناراحتیهاى مرگ .

قوله : ( فَذَرْهُمْ فِی غَمْرَتِهِمْ ) [ 23 / 54 ] أی فی حیرتهم وجهلهم.

 

( غور )

قوله تعالى : ( إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً ) [ 67 / 30 ] أی غَائِراً ، وصف بالمصدر کدرهم ضرب وماء سکب (سَکْب : ریزش دائم و پیوسته)

و قوله : ( إِذْ هُما فِی الْغارِ ) [ 9 / 40 ] الغَارُ : نقب فی الجبل شبه المغارة

 

( فطر )

فِطْرَة : ج فِطَر : صفت طبیعى هر موجودى در آغاز خلقت و آفرینش ، صفت ، سرشت ، دین ، سنّت ، اختراع و ساختن 

قوله تعالى : ( فاطِرِ السَّماواتِ ) [ 6 / 14 ] أی خالقها ومبتدعها ومخترعها ، من فَطَرَهُ یَفْطُرُهُ بالضم فَطْراً : أی خلقه.

( فقر )

فاقِرَة : ج فَوَاقِر : بلاى سخت آن چنان که استخوانهاى کمر را بشکند .

قوله تعالى : ( تَظُنُّ أَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَةٌ ) [ 75 / 25 ] الفَاقِرَةُ : هی الداهیة یقال فَقَرَتْهُ الفَاقِرَةُ ، أی کسرت فقار ظهره.

قوله : ( إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَالْمَساکِینِ ) [ 9 / 60 ] الآیة. الفُقَرَاءُ جمع فَقِیر ، والفَقِیرُ عند العرب المحتاج ، قال الله تعالى ( أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللهِ ) والمساکین من جهة الذلة

 

( فور )

فَوْر: فور مص ، بى درنگ ؛ « رَجَعَ مِنْ فَوْره او على الفَوْرِ »: بى درنگ برگشت ؛ « فَوْرُ کُلِّ شَی ء »: آغاز هر چیزى .

قوله تعالى : ( مِنْ فَوْرِهِمْ هذا ) [ 3 / 125 ] أی من غضبهم الذی غضبوه ببدر ، وأصل الفَوْر الغلیان والاضطراب