حوزه علمیه کوچک ما

آموزش ادبیات عربی، منطق؛ فلسفه و عرفان اسلامی به نحو اجمالی و سبک سنتی حوزات علمیه

حوزه علمیه کوچک ما

آموزش ادبیات عربی، منطق؛ فلسفه و عرفان اسلامی به نحو اجمالی و سبک سنتی حوزات علمیه

۴۵ مطلب در آبان ۱۳۹۴ ثبت شده است

قال امیر المومنین علی علیه السلام:
اتَّقُوا مَعَاصِیَ اللهِ فِی الْخَلَوَاتِ، فَإِنَّ الشَّاهِدَ هُوَ الْحَاکِمُ.

بحار الانوار- ج 75- ص 70

 

اتقوا: فعل امر مخاطب- جمع مذکر- ثلاثی مزید باب افتعال (از وقی)- متعدی- معلوم- معرب / فعل و فاعل ضمیربارز واو

معاصیَ: اسم- جمع مکسر معصیة- مونث- جامد- معرفه به اضافه- معرب- منقوص / مفعول به و منصوب

الله: لفظ جلاله / مضاف الیه و مجرور

فی: حرف جر - عامل

الخلوات: اسم- جمع سالم خلوة- مونث-جامد- معرفه- معرب / مجرور به حرف جر

 

ف: حرف عطف

إنّ: از حروف مشبة بالفعل

الشاهدَ: اسم- مفرد- مشتق: اسم فاعل- مذکر- معرفه- معرب- / اسم ان و منصوب

هو: ضمیر فصل (ضمیری که بین مبتدا و خبر معرفه می آید برای تشخیص خبر از تابع ) / محلی از اعراب ندارد

الحاکم: اسم- مفرد- مذکر-  مشتق: اسم فاعل- معرفه- معرب / خبر إن و مرفوع

 

امام علی علیه السلام:

از گناهان خدا (آنچه خدا نهی کرده است) در نهان (هم) بپرهیزید؛ زیرا همان کس که شما را می بیند خودش، داور (حکم کننده) است.

 

امام باقر علیه السلام می فرماید:

أبلغ شیعَتنا إنّه لن یُنالَ ما عند اللهِ إلّا بعملٍ و أبلغ شیعتنا إنَّ أعظمَ النّاسِ حَسرةً یومَ القیامةِ مَن وَصَفَ عَدلاً ثُمَّ یُخالفُهُ إلی غَیرهِ
اصول کافی – ج 3 – ص 409
 
 
أبلغ: فعل امر- مفرد مذکر مخاطب- ثلاثی مزید باب افعال- سالم- متعدی- معلوم/ فعل و فاعل مستتر انت
شیعَةَ: اسم- غیرمصدر- جامد- مفرد- مونث- معرفه به اضافه- معرب/ مفعول به اول 
نا: اسم- ضمیرمتکلم مع الغیر- مبنی بر سکون/ مضاف الیه – محلا مجرور 

إنّه لن یُنالَ ما عند اللهِ إلّا بعملٍ: مفعول به دوم برای فعل أبلغ

إنّ: حرف مشبهة بالفعل

 

ه: ضمیر متصل نصبی / ضمیر شان – مرجع آن جمله بعد – اسم إنّ و محلا منصوب
لن ینال ... بعمل : خبر إنّ و محلا مرفوع
لن: از حروف ناصبه فعل مضارع – عامل – مبنی بر سکون
یُنالَ: فعل – مضارع منصوب – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- معتل (اجوف یایی)- متعدی- مجهول/ فعل 

ما عند الله: نائب فاعل

ما: اسم موصول

 

عند الله: جمله صله – عائد صله: هو مستتر در یکون محذوف
عند: اسماء دائم الاضافه
اللهِ: لفظ جلاله / مضاف الیه و مجرور
 

 

 
إلّا: ادات حصر
بعملٍ: جار و مجرور متعلق به لن ینال؟
عمل: اسم – جامد – مصدر – مفرد – مذکر- نکره – معرب / مجرور به حرف جر
و: حرف عطف
أبلغ شیعتنا إنَّ: مانند بالا

 

أعظمَ: اسم- مشتق- افعل تفضیل- مذکر- معرفه به اضافه – معرب/ اسم إنّ

مَن وَصَف ... الی غیره : خبر إن و محلا مرفوع

النّاسِ: اسم – جامد – غیرمصدر – مفرد – مذکر – معرفه به ال- معرب / مضاف الیه
حَسرةً: اسم – جامد – مصدر- مفرد – مونث- نکره- معرب / تمیز نسبت (عامل آن: أعظم)

 

یومَ: اسم – جامد – غیرمصدر – مفرد – مذکر- معرب / ظرف زمان - مفعول فیه (عامل آن: أعظم؟) 
القیامةِ: اسم – جامد – مصدر – مفرد – مونث – معرفه به ال – معرب / مضاف الیه و مجرور
مَن : اسم موصول
وصف عدلا: جمله صله – عائد صله: ضمیر مستتر هو در وصف

 

وَصَفَ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد – سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر هو
عَدلاً: اسم – جامد – اسم مصدر – مفرد – مذکر – نکره – معرب / مفعول به و منصوب

ثُمَّ: حرف عطف
یُخالفُ: فعل – مضارع – مفرد مذکرغایب – ثلاثی مزید باب مفاعله- سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر هو

 

هُ: ضمیر متصل نصبی / مفعول به و محلا منصوب
إلی: حرف جر
غَیر: اسماء دائم الاضافه / مجرور به حرف جر – جار و مجرور متعلق به یخالف؟
هِ: ضمیر متصل جری/ مضاف الیه – محلا مجرور

 

امام باقر علیه السلام:
به شیعیان ما خبر بده که همانا به آنچه نزد خدا است، نمی توان رسید مگر به وسیله عمل کردن و به شیعیان ما ابلاغ کن که همانا در بین مردم کسی بیشترین حسرت را در روز قیامت دارد که عدلی را وصف کند ولی برخلاف آن در جهت دیگری حرکت (عمل) کند.
 

امام جعفر صادق علیه السلام:

اَلْعَامِلُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ اَلطَّرِیقِ لاَ یَزِیدُهُ سُرْعَةُ اَلسَّیْرِ إِلاَّ بُعْداً

الکافی (ط - الاسلامیه) - جلد 1

 

 

اَلْعَامِلُ:  اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-مشتق/مبتدا مرفوع

عَلَى : حرف-مبنی

غَیْرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه به اضافه-جامد/مجرور به حرف جر

بَصِیرَةٍ : اسم- مصدر-مفرد-مونث-معرب-منصرف-نکره- متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

 

کَالسَّائِرِ :جار و مجرور متعلق به محذوف-خبر محلا مرفوع

کَ:حرف-مبنی

السَّائِرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-مشتق اسم فاعل/ مجرور به حرف جر

عَلَى : حرف-مبنی

غَیْرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه به اضافه-جامد/مجرور به حرف جر

اَلطَّرِیقِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

 

لاَ : ادات نفی

یَزِیدُ: فعل مضارع-مفرد-مذکرغایب-متعدی-معلوم- معرب-ثلاثی مجرد-متصرف-معتل/فعل

هُ : ضمیر متصل منصوبی-مبنی-معرفه/مفعول به منصوب

سُرْعَةُ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مونث-معرب-منصرف- معرفه به اضافه- متصرف-جامد/فاعل مرفوع

اَلسَّیْرِ : اسم-مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه - متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

إِلاَّ :حرف- ادات حصر

بُعْداً: اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- نکره- متصرف-جامد/؟؟؟

 

 

امام صادق علیه السلام :
کسى که بدون بینش عمل کند، همچون کسى است که در بیراهه رود، هر چه تندتر رود، از راه دورتر مى افتد.

 

الإمامُ الکاظمُ علیه السلام :

لَن تَکونوا مؤمنینَ حتّى تَعُدّوا البلاءَ نِعمَةً و الرَّخاءَ مُصیبَةً ، و ذلکَ أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ .

میزان الحکمة ج 5 ص 608

 

لَن :از حروف ناصبه ، عامل (نفی ابد)

تَکونوا: فعل ناقص ،  مضارع منصوب / فعل و ضمیر بارز (واو) اسم کان محلاً مرفوع

مؤمنینَ :اسم ، غیر مصدر، مشتق ، جمع مذکر سالم ،متصرف، نکره، معرب  / خبر کان منصوب علامت نصب یاءونون

حتّى : حروف ناصبه ، عامل

تَعُدّوا : مضارع منصوب ، جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، سالم ومضاعف ، متعدی، معلوم/ فعل و ضمیر بارز (واو) فاعل  محلاً مرفوع

البلاءَ : اسم ، غیر مصدر، مشتق ، جمع مذکر سالم ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /مفعول به اوّل منصوب

نِعمَةً : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، نکره، معرب  / مفعول به دوّم منصوب

و : عطف غیر عامل

الرَّخاءَ : اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /معطوف به البلاء َمفعول به اوّل منصوب

مُصیبَةً : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، نکره، معرب  / معطوف به نعمة مفعول به دوّم منصوب

 

و : واو حالیه

ذلکَ أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ= جمله حال و محلاً منصوب

 

أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ= جمله خبر برای ذلک و محلاً مرفوع

 

 

ذلکَ :اسم اشاره ،غیر مصدر،جامد،مفرد مذکر،معرفه، مبنی/مبتدا محلاً مرفوع

أنَّ :حروف مشبهه ،

الصَّبرَ :  اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، معرفه به ال ، معرب    /اسم أنّ ، منصوب

عِند البلاءِ : عِند: ظرف ، البلاءِ: اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /مفعول فیه و مضاف الیه

أعظَمُ : اسم ،غیر مصدر، مشتق (اسم تفضیل) ،متصرف، غیر منصرف، سالم، نکره،  معرب/خبر أنّ و مرفوع

مِن : حرف جر ، عامل

الغَفلةِ : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، معرفه به ال، معرب  /مجرور به حرف جر

عندَ الرَّخاءِ : الرَّخاءِ: اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  / مفعول فیه و مضاف الیه و مجرور

 

امام کاظم علیه السلام:

شما هرگز مؤمن نیستید مگر آن که بلا و گرفتارى را نعمت شمارید و آسایش و رفاه را مصیبت؛ زیرا صبر بر بلا  ارزشمندتر است از غفلت به هنگام آسایش و خوشى.

 

حضرت امیرالمومنین امام علی بن ابیطالب صلوات الله و سلامه علیه :

رَوِّحوا انفُسَکُم بِبَدیعِ الحِکمَه ، فَأنَّها تَکِلُّ کَما تَکِلُّ الاَبدانُ

الکافی 1-48

 

رَوِّحوا : فعل امر-ثلاثی مزید-جمع مذکر مخاطب- مبنی-متصرف- متعدی-معتل-معلوم/ فعل و فاعل

انفُسَکُم : اسم-غیر مصدر-جمع مکسر-مونث-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-جامد/ مفعول به و منصوب

کُم : اسم- ضمیر / مضاف الیه و محلا مجرور

بِ بَدیعِ : حرف جر- اسم-مفرد-مذکر- غیر مصدر-معرب-منصرف-معرفه-متصرف-مشتق/ مجرور به حرف جر

الحِکمَه : اسم-مفرد-مونث-معرفه-معرب-جامد- غیر مصدر-منصرف- متصرف-سالم / مضاف الیه و مجرور

فَ : حرف عطف

انَّ : حرف مشبه باالفعل

ها : ضمیر مونث مربوط به انفس-مفرد مونث غایب/ اسم انّ و محلا منصوب

تَکِلُّ : فعل-مفرد-مونث-غایب-مضاعف-لازم-معلوم- معرب-مضارع- ثلاثی مجرد-متصرف/ خبر انَّ و مرفوع

 کَما :ک :حرف اضافه ، ما : ما مصدریه مانند حدیث 24

تَکِلُّ : تجزیه گفته شد-فعل و فاعل /خبر انَّ یا مستقل ؟

الاَبدانُ : اسم-جمع-مکسر-مونث-غیر مصدر-جامد-منصرف-متصرف-معرفه-معرب / فاعل و مرفوع

 

امیر المومنین علیه السلام:

جان های خویش را با حکمتهای نو بیاسایید (راحتی دهید)، زیرا جانها نیز همانند بدنها خسته می شوند.

 

 

قال رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله:

ما مِن أحَدٍ إلا و لَهُ شیطانٌ

صدرالمتألهین، تفسیر القرآن الکریم، ج‏5، ص: 223

 

ما: مشبه به لیس

من: حرف جر، زائد

احد: اسم، مفرد، مذکر، جامد، متصرف، نکره، معرب /اسم ما(لفظا مجرور و محلا مرفوع)

خبرما، موجودٌ یا یکونُ (تامه) محذوف است.

الا: از أداة حصر

 

و : واو حالیه

له: جار و مجرور متعلق به محذوف خبر مقدم

شیطان: اسم، مفرد؛ مذکر، اسم فاعل (مشتق از ریشه شطن به معنای دور شدن، شیطان بر وزن فیعال به معنای «دور شده از رحمت حق) ،نکره، معرب /مبتدأ مؤخّر مرفوع (مسوغ نکره بودن مبتدا دخول مای نافیه بر آن است)

 

جمله "له شیطانٌ" در محل نصب حال برای احد

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله:

هیچکس نیست مگر در حالی که شیطانی برای اوست.

 

حضرت زهرا سلام الله علیها:

فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ؛

الاحتجاج علی اهل اللجاج(طبرسی)، ج1، ص99

 

ف: حرف ربط

جعل: فعل-ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب / فعل

الله: اسم خاص خداوند/فاعل

الایمان: اسم-مصدر باب افعال- معرفه/-مفعول به-ذوالحال

تطهیرا: اسم- مصدر باب تفعیل-مشتق/حال

لکم:جار ومجرور

من : جار

الشرک: اسم- معرفه/ مجرور

و: عطف

الصلاة: اسم –مصدر –معرفه-/ مفعول به- ذوالحال

تنزیها: اسم –مصدر باب تفعیل-مشتق-/ حال

لکم: جار و مجرور

عن: از حروف جاره

الکبر: اسم- معرفه/مجرور

 

از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:

خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد ، و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی.

 

قال امیر المومنین علی علیه السلام:
إن لَم تَکن حَلیما فَتَحَلَّم فَإِنَّهُ قَلَّ مَن تَشَبَّهَ بِقَومٍ إِلاّ أَوشَک أَن یکونَ مِنهُم

نهج البلاغه-حکمت 207

 

إن:حرف شرطیه- عامل

لم تکن حلیما: جمله شرط

 

لم: از حروف جازمه- عامل

تکن: از افعال ناقصه- مفرد مذکر مخاطب- مجزوم به لم / فعل ناقص، ضمیر مستتر انت اسم آن و محلا مرفوع

حلیماً:اسم- مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- نکره- معرب / خبر کان و منصوب

ف: حرف عطف

تَحَلّم:فعل امر مخاطب- مفرد مذکر - ثلاثی مزید باب تفعل(طبق قاعدع خصوصی باب تفعل، در صیغه های مخاطب جائز است تاء دوم را بیندازیم. تَتَحلّمََ:تَحَلَّمَ:تَحَلِّم )- لازم- معلوم- معرب / فعل و فاعل ضمیر مستتر انت

 

تَحَلّم: جزای شرط

ف: حرف عطف

إن: از حروف مشبه بالفعل

ه: ضمیر متصل / اسم ان و محلا منصوب

 

قلَّ: فعل ماضی- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- مضاعف- لازم- مبنی- معلوم / فعل- خبر إن و منصوب

من: اسم موصول/ فاعل قلّ محلا مرفوع

تشّبََهَ: فعل ماضی- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب تفعل- متعدی به حرف جر- معلوم- معرب / فعل و فاعل هو


تشّبََهَ بقومٍ: جمله صله- عائد صله ضمیر مستتر هو در تشبه

بقوم: ب: حرف جر- قوم: اسم جمع- مفرد- مونث؟- جامد- معرب- نکره/ جار و مجرور متعلق به تشبه

 

إلا: ادات حصر

أوشک: از افعال مقاربه بمعنای نزدیک شد به...، در آستانه... قرار گرفت (مانند افعال ناقصه عمل می کند)-

مفرد مذکر غایب- غیر متصرف / فعل - اسم آن: ضمیر مستتر هو محلا مرفوع

 

أن: حرف ناصبه

یکونَ: از افعال ناقصه- منصوب به أن / فعل- اسم آن ضمیر مستتر هو

أن یکونَ: خبر أوشک محلا منصوب

 

منهم: جار و مجرور متعلق به یکون

 

امیر المومنین علیه السلام:

اگر صبور نیستی خودت را به صبوری بزن، زیرا  کم است کسی که خود را شبیه گروهی کند، مگر اینکه بزودی یکی از آنها شود.

 

قال ابی عبدالله علیه ‏السلام:

اِنَّ مِن حَقیقَةِ الایمانِ اَن تُؤثِرَ الحَقَّ وَ اِن ضَرَّکَ عَلَى الباطِلِ وَ اِن نَفَعَکَ وَ اَن لا یَجوزَ مَنطِقُکَ عِلمَکَ؛

(بحارالانوار، ج 2، ص114)

 

اِنَّ: حرف مشبهة بالفعل – مبنی بر فتح- عامل

مِن: حرف جر- مبنی بر سکون- عامل

حَقیقَةِ: اسم- مصدر- جامد- مفرد- مونث- معرفه به اضافه- معرب/ مجرور به حرف جر- اسم إنّ محلا منصوب – جار و مجرور متعلق به یکون محذوف

الایمانِ: اسم- مشتق- مصدر باب افعال- مفرد- مذکر- معرفه به ال- معرب/ مضاف الیه و مجرور

 

اَن تُؤثِرَ الحَقَّ وَ اِن ضَرَّکَ عَلَى الباطِلِ وَ اِن نَفَعَکَ: خبر إنّ – محلا مرفوع

وَ اَن لا یَجوزَ مَنطِقُکَ عِلمَکَ: معطوف به خبر إنّ – محلا مرفوع

 

اَن: حرف ناصبه – عامل – مبنی بر سکون /

تُؤثِرَ: فعل – مضارع منصوب- مفرد مذکر مخاطب- ثلاثی مزید باب افعال- مهموز- متعدی/ فعل و فاعل ضمیر مستتر أنت

أن توثر: تأویل به مصدر می رود: إیثار الحق ... : ترجیح دادن حق

الحَقَّ:اسم- جامد – اسم مصدر- مفرد- مذکر- معرفه به ال- معرب/ مفعول به و منصوب

 

وَ: واو حالیه – غیرعامل- مبنی بر فتح

اِن: حرف شرط – عامل – مبنی بر سکون

ضَرَّ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- مضاعف- متعدی/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو – فعل شرط محلا مجزوم

کَ: اسم- ضمیر متصل نصبی- مفرد مذکر مخاطب/ مفعول به و محلا منصوب

وَ اِن ضَرَّکَ: جمله حالیه (ذوالحال: الحق) – محلا منصوب

عَلَى: حرف جر- عامل- مبنی بر سکون

الباطِلِ: اسم- جامد – اسم مصدر- مفرد- مذکر- معرفه به ال- معرب/ مجرور به حرف جر – جار و مجرور متعلق به أن توثر

 

وَ اِن: مانند قبلی

نَفَعَ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- سالم- متعدی/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو – فعل شرط محلا مجزوم

وَ اِن نَفَعَکَ: جمله حالیه (ذوالحال: الباطل) – محلا منصوب

کَ: مانند قبلی

وَ: حرف عطف- غیرعامل

اَن: مانند قبلی

لا : حرف نفی

یَجوزَ: فعل – مضارع منصوب منفی- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- معتل(اجوف واوی) – متعدی/ فعل

أن لا یجوز: تأویل به مصدر می رود: عدم جواز؟

مَنطِقُ: اسم- جامد – مصدر میمی- مفرد- مذکر- معرفه به اضافه- معرب/ فاعل

کَ: اسم ضمیر متصل جری- مفرد مذکر مخاطب/ مضاف الیه و محلا مجرور

عِلمَ: اسم- جامد- اسم مصدر- مفرد- مذکر- معرفه به اضافه- معرب/ مفعول به و منصوب

کَ: مانند قبلی

 

امام صادق علیه السلام:

همانا از حقیقت ایمان این است که حق را اگر چه به ضررت باشد، بر باطل، اگر چه به نفعت باشد ترجیح دهی و دیگر اینکه گفتار تو از علمت تجاوز نکند.

 

 

قال الصادق علیه السلام:
مَنْ حَفِظَ مِنْ أَحَادِیثِنَا أَرْبَعِینَ حَدِیثاً بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَالِماً فَقِیها
.
الکافی : ج‏1 ، ص48

 

مَنْ :اسم موصول/مبتدا

حَفِظَ مِنْ أَحَادِیثِنَا :جمله صله-ضمیر عاید:ضمیر مستتر هو

حَفِظَ : فعل ماضی-مفرد-مذکر-غایب-سالم-مبنی-معلوم-متصرف-متعدی/خبر محلا مرفوع

مِنْ :حرف جر عامل

أَحَادِیثِ: اسم-جمع مکسر-مونث-منصرف-معرفه به اضافه-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-جامد/مجرور به حرف جر

نَا :ضمیر متصل مجروری-صیغه14-مبنی-معرفه/مضاف الیه

أَرْبَعِینَ : اسم-جمع؟-مذکر-منصرف-معرفه به اضافه-متصرف--غیر مصدر-جامد؟/مفعول به منصوب

حَدِیثاً :اسم-مفرد-مذکر-منصرف-نکره-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-جامد/تمییز منصوب

 

بَعَثَ: فعل ماضی-مفرد-مذکر-غایب-سالم-مبنی-معلوم-متصرف-لازم/فعل

هُ : ضمیر متصل منصوبی-مفرد مذکر غایب-مبنی-معرفه/مفعول به منصوب

اللَّهُ :لفظ جلاله-معرفه/فاعل

یَوْمَ : اسم-مفرد-مذکر-منصرف-معرفه به اضافه-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-جامد/مفعول فیه منصوب

الْقِیَامَةِ : اسم-مفرد-مونث-منصرف-معرفه-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-مشتق؟/مضاف الیه

عَالِماً : اسم-مفرد-مذکر-منصرف-نکره-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-مشتق/حال و منصوب

فَقِیها: اسم-مفرد-مذکر-منصرف-نکره-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-مشتق/نعت و منصوب-تابع عالم؟

 

 

امام صادق علیه السلام:

هر که چهل حدیث از احادیث ما را حفظ کند خدا او را روز قیامت عالمی فقیه مبعوث کند.

 

 

 

خطبه 7 نهج البلاغه :

 

اتَّخَذُوا الشَّیْطَانَ لِأَمْرِهِمْ مِلَاکاً وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاکاً فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِی صُدُورِهِمْ وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِی حُجُورِهِمْ فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطَانُ فِی سُلْطَانِهِ وَ نَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِهِ .

 

 اتَّخَذُوا : فعل ماضی ، جمع مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مزید باب افتعال ، متعدی/ فعل وفاعل ضمیر (واو)

الشَّیْطَانَاسم ،غیرمصدر، مشتق،مونث،غیرمنصرف،معرفه به ال تعریف،معرب ، / مفعول به منصوب

لِأَمْرِهِمْ :لام :حرف جر عامل ، أمرِ : اسم ،مصدر، جامد،مذکر،متصرف،مفرد ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر/جار و مجرور متعلق به اتَّخَذُوا ، هِم: ضمیر متصل ، مضاف الیه و مجرور

مِلَاکاً : اسم ،مصدر، جامد،مذکر،مفرد،متصرف،نکره،معرب، منصوب/تمیزو منصوب

 

وَ :عطف غیر عامل

اتَّخَذَهُمْ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مزید باب افتعال ، متعدی/ فعل ومفعول به  

لَهُ : جار و مجرور متعلق به اتَّخَذَ

أَشْرَاکاً: اسم ،مصدر، جامد،مذکر،مفرد،متصرف،نکره،معرب، منصوب/تمیزو منصوب

فَبَاضَ: فاء عطف غیر عامل ، فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ، لازم/ فعل وفاعل هو مستتر

 

وَ : عطف غیر عامل

فَرَّخَ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مزید باب تفعیل ، متعدی/ فعل وفاعل هو مستتر

فِی صُدُورِهِمْ : فِی : حرف جر عامل ،/ صُدُورِ: اسم ،مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،جمع مکسرصدر  ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر /هم: مضاف الیه و مجرور

 

وَ : عطف غیر عامل

دَبَّ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم و مضاعف، لازم/ فعل وفاعل هو مستتر

وَ : عطف غیر عامل

دَرَجَ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم ، متعدی/ فعل وفاعل هو مستتر

فِی حُجُورِهِمْ : حُجُورِ: اسم ، جمع مکسر حِجر ، مونث،مصدر،جامد، معرفه به اضافه ،معرب/ جار و مجرور متعلق به

فَنَظَرَ:فاء عطف غیر عامل ، فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم ، متعدی / فعل وفاعل هو مستتر

بِأَعْیُنِهِمْ : باء : حرف جر عامل ،/ أعیِنِ : اسم ،غیر مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،جمع مکسرعین  ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر /هم: مضاف الیه و مجرور

 

وَ : عطف غیر عامل

نَطَقَ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم و مضاعف، متعدی/ فعل وفاعل هو مستتر

بِأَلْسِنَتِهِمْ : باء : حرف جر عامل ،/ أَلْسِنَتِ: اسم ،غیر مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،جمع مکسرلسان ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر /هم: مضاف الیه و مجرور

فَرَکِبَ :فاء عطف غیر عامل ، فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم ، متعدی/ فعل وفاعل هو مستتر

بِهِمُ :جارو مجرور

الزَّلَلَ :  / مفعول به

 

وَ : عطف غیر عامل

زَیَّنَ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مزید باتفعیل  ،سالم ، متعدی/ فعل وفاعل هو مستتر

لَهُمُ :جارو مجرور

الْخَطَلَ : اسم ، مصدر، جامد،مذکر ،متصرف،مفرد ، معرفه به ال،معرب، منصوب/ مفعول به

فِعْلَ : اسم ، مصدر، جامد،مذکر ،متصرف،مفرد، منصوب / تمیز؟؟؟

مَنْ : موصول

قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطَانُ فِی سُلْطَانِهِ: صله

قَدْ : حرف تحقیق

شَرِکَهُ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم ، متعدی/ فعل ومفعول به

 

الشَّیْطَانُ : : اسم ،غیرمصدر، مشتق،مونث،غیرمنصرف،معرفه به ال تعریف،معرب ، / فاعل و مرفوع

فِی سُلْطَانِهِ : فی: حرف جر عامل، سُلْطَانِ: : اسم ،غیر مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،مفرد ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر / ج ومجرور

 

وَ : عطف غیر عامل

نَطَقَ : فعل ماضی ، مفرد مذکر غایب ،معلوم،مبنی  ،ثلاثی مجرد ،سالم ، لازم/ فعل وفاعل هو مستتر

بِالْبَاطِلِ :باء: حرف جر عامل، الباطل: : اسم ،غیر مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،مفرد ، معرفه به ال،معرب، مجرور به حرف جر / ج و مجرور

عَلَى لِسَانِهِ  :علی حرف جر عامل، لسان: : اسم ،غیر مصدر، جامد،مؤنث ،متصرف،مفرد ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر / ج و مجرور و مضاف الیه (هـ به شیطان بر می گردد)

 

 

منحرفان، شیطان را معیار کار خود گرفتند، و شیطان نیز آنها را دام خود قرار داد و در دل هاى آنان تخم گذارد، و جوجه هاى خود را در دامانشان پرورش داد. با چشم هاى آنان مى نگریست و با زبان هاى آنان سخن مى گفت. پس با یارى آنها بر مرکب گمراهى سوار شد و کردارهاى زشت را در نظرشان زیبا جلوه داد، مانند رفتار کسى که نشان مى داد در حکومت شیطان شریک است و با زبان شیطان، سخن باطل مى گوید.

 

کلا و کلتا وقتی به ضمیر اضافه شوند اعراب مثنی میگیرند و وقتی به اسم ظاهر اضافه شوند اعراب مقصور را میگیرند یعنی مثل موسی هر سه حالت اعرابیشان تقدیری است.

خبر انها می تواند با توجه به معنای آنها که مثنی است مثنی بیاید و یا با توجه به لفظ آنها که مفرد است مفرد بیاید.

در قرآن کریم هم مونث آن آمده : کِلْتَا الْجَنَّتَیْنِ آتَتْ أُکُلَهَا که در اینجا هاء در اکلها به اعتبار لفظ کلتا مفرد آمده است.

حدیث شماره 23

قانون در مبتدا و خبر یا همان نهاد و گزاره فارسی، این است که وقتی آنها را در فرمول : "مبتدا خبر است" بگذاریم معنا درست دربیاید.


به عنوان مثال اگر در این حدیث  بگوییم:

"مامن انسان"(=مبتدا)، "فی عین مومن" (=خبر) است، درست در نمی آید.


یعنی در فرمول بالا معنا اینطور می شود:
هیچ انسانی در جلوی مومنی است.

پس این دو مبتدا و خبر نیستند.

حدیث شماره 21

 

حضرت امام علی النقی صلوات الله و سلامه علیه:

انَّ اللهَ عَزَّ و جَلَّ جَعَلَ من اَرضِه بِقاعاً تُسَمَّی المَرحوماتِ ، أحَبَّ أن یُدعی فیها فَیُجیبَ...

الکافی 6/532

 

 

انَّ  : حرف مشبهه باالفعل / ناصب اسم و رافع خبر

اللهَ : اسم جلاله/ اسم انَّ و منصوب

عَزَّ : فعل-ماضی-مفرد-مذکر-غایب-مضاعف-مبنی-معلوم-ثلاثی-مجرد-متصرف- لازم/فعل و فاعل مستتر محلا مرفوع

جَلَّ : همه چیز مانند فعل بالا

 

جَعَلَ :َ فعل-ماضی-مفرد-مذکر-غایب-سالم-مبنی-معلوم-متصرف-لازم-/خبر انَّ محلا مرفوع

من اَرضِه :تجزیه قبلا گفته شده- من ارض(جار و مجرور)، ه : مضاف الیه

 

بِقاعاً : اسم-جمع مکسر-مونث-منصرف-نکره-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-جامد/مفعول به و منصوب

تُسَمَّی : فعل-مفرد-مونث-غایب-ثلاثی- مزید-معتل-معرب-مجهول-متصرف- /فعل و نایب فاعل مستتر مرفوع

المَرحوماتِ : اسم-جمع-مونث-معرفه-معرب-مشتق-اسم مفعول-منصرف-متصرف-ثلاثی/مفعول و منصوب که نصبش به جر است ؟

أحَبَّ : فعل-مفرد-مذکر-غایب-مهموز-مضاعف-مبنی-معلوم-متصرف-رباعی مجرد-متعدی/ فعل و مرفوع

 

أن یُدعی : فعل-منصوب-مضارع-معتل-مفرد-مذکر-غایب-مجهول-معرب- متعدی -متصرف / فعل مجهول و منصوب به ان

جار و مجرور:فیها

ف :حرف غیر عامل

َیُجیبَ : فعل-مضارع-مفرد-مذکر-غایب-ثلاثی مزید-معرب-متصرف-متعدی-معلوم /فعل منصوب به ان محذوف؟

 

 

امام نقی علیه السلام:

خداوند عز و جل در زمین بقاعی را قرار داده است که (مورد رحمت واقع شده)نامیده می شوند، دوست دارد که در آنها خوانده شود پس جواب می دهد...

 

 

 

عَنْ أَبِی جعفر الباقرِ علیه السلام:

عالمٌ یَنتَفِعُ بعِلمِه أفضلُ من سبعینَ ألفَ عابدٍ

تحف العقول ص 303

 

 

 

عالم : اسم فاعل، ثلاثی مجرد، غیر مصدر، مشتق، نکره، معرب/مبتدا (مسوغ این مبتدا نکره موصوف ینتفع بعلمه است)

ینتفع بعلمه : جمله صفت برای عالم

ینتفع: فعل، مضارع، مفرد مذکر غایب، ثلاثی مزید (افتعال)، متعدی به حرف جر /فعل

ب: حرف جر ، عامل

علم :اسم، مفرد، مذکر، جامد، معرفه به اضافه، معرب،/مجرور

ه : ضمیر متصل، مفرد مذکر غایب / مضاف الیه

افضل: اسم ،غیر مصدر، مشتق (اسم تفضیل) ،متصرف، غیر منصرف، سالم، معرفه،  معرب/خبر و مرفوع

من: حرف جر ، عامل

سبعین :اسم، مذکر،مشتق، معرفه، معرب/مجرور (علامت جر آن ین است)

الف:اسم، مفرد، مذکر، جامد، غیرمنصرف، معرفه، معرب / تمیز برای سبعین (مفرد ومنصوب)

عابد:اسم، مفرد ، مذکر، اسم فاعل،مشتق، نکره،معرب / تمیز برای الف ،مضاف الیه (مفرد و مجرور)

 

 

ترجمه ها:

1 ) یک دانشمند که از علمش استفاده کند از هفتاد هزار عابد برتر است

2) یک دانشمند که از علمش استفاده شود از هفتاد هزار عابد برتر است

 

نکته:

اگر ینتفع را فعل معلوم درنظر بگیریم معنی حدیث شماره 1 است و اگر ینتفع را فعل مجهول در نظر بگیریم معنی حدیث شماره 2 می باشد

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله:

مَن خانَ أَمانَةً فِى الدُّنیا وَلَم یَرُدَّها إِلى أَهلِها ثُمَّ أَدرَکَهُ المَوتُ ماتَ عَلى غَیرِ مِلَّتى وَیَلقَى اللّه‏َ وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانٌ؛

جامع الاحادیث الشیعه،ج 23،ص 1154

 

من: از ادات شرط

خان:فعل-ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب-اجوف-مبنی/فعل شرط

امانة: اسم-مفرد-منصرف-مصدر-مهموز-مونث-معرب/مفعول به

فی: از حروف جاره

الدنیا: اسم-مفرد-مونث-مشتق-صفت مشبه-معرب/مجرور

 

و: حرف عطف-

لم: حرف جازم

یرد: فعل مضارع مجزوم به لم –مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد-معرب/فعل شرط2

ها: ضمیرمتصل منصوبی مفرد مونث /مفعول به

الی: از حروف جاره

اهل: اسم –مفرد- مذکر-معرب-منصرف/مجرور و مضاف

ها: مضاف الیه

 

ثم: حرف ربط

ادرک: فعل ماضی باب افعال-ثلاثی مزید-مفرد مذکر غایب-مبنی

ه: ضمیر متصل منصوبی –مذکر-مفرد/مفعول به

الموت: اسم –مصدر-منصرف-مفرد- مذکر-معرب/فاعل

مات: فعل ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب-اجوف-مبنی/جواب شرط

علی: حرف جر

غیر: از ادات استثنا-اسم-دایم الاضافه-معرب/مجرور

ملة: اسم جمع-مونث مجازی-معرب-منصرف/مضاف الیه غیر- مضاف-مستثنی

ی: ضمیر متصل منصوبی-متکلم وحده-مضاف الیه

 

و: حرف ربط

یلقی: فعل مضارع –معرب-مفرد مذکر غایب-ناقص-ثلاثی مجرد/

الله: اسم خاص خداوند/مفعول به

 

و: واو حالیه- جمله بعد ان در جایگاه حال است.

هو: ضمیر منفصل مرفوعی/مبتدا

علی: حرف جر            

ه: ضمیر-مجرور

غضبان: اسم-مفرد-مشتق-صفت-مشبه-معرب/خبر

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله:

کسى که در دنیا به امانتى خیانت کند و آن را به صاحبش برنگرداند و آنگاه بمیرد بر دین من نمرده است و با خدا دیدار مى‏ کند در حالى که بر او خشمگین است. 

 

 

 امام سجاد علیه السلام :

ایّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الْکَذّابِ، فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ السَّرابِ یُقَرِّبُ لَکَ البَعیدَ وَ یُبَعِّدُ لَکَ الْقَریبَ.

الکافی / جلد 2 / کتاب الإیمان و الکفر‏‏ / بَابُ مُجَالَسَةِ أَهْلِ الْمَعَاصِی‏

 

ایاک: ضمیر منفصل مفعولی- مفرد مذکر مخاطب / مفعول به فعل محذوف

(وجوب حذف عامل مفعول-باب تحذیر ، در اصل بوده : إحذر من المصاحبة الکذاب : فعل و فاعل ضمیر مستتر هو، محذوف)

و: واو به معنی حرف جر

مصاحبةَ: اسم- مفرد- مونث- مشتق: مصدر باب مفاعله- معرفه به اضافه- معرب / مفعول به دوم فعل محذوف

الکذاب: اسم- مفرد- مذکر- مشتق: اسم مبالغه- معرفه به ال- معرب / مضاف الیه و مجرور

 

ف:حرف عطف

إنّ: حرف مشبه بالفعل

ه: ضمیر متصل - مفرد مذکر غایب/ اسم إن محلا منصوب

ب: حرف جر

منزلةِ: اسم- مفرد- مونث- مشتق: اسم مکان- معرفه به اضافه- معرب/ مجروز به حرف جر

السراب: اسم- مفرد- مذکر- جامد- معرفه به اضافه- معرب / مضاف الیه و مجرور

 

یقّرب: فعل مضارع- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب تفعیل- متعدی- معرب- معلوم / فعل و فاعب ضمیر مستتر هو

لک: حرف جر + ضمیر متصل مجروری- مفرد مذکر مخاطب / متعلق به یقرب

البعیدَ: اسم - مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- معرفه- معرب / مفعول به یقّرب

 

و: حرف عطف

یبعّد: فعل مضارع- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید: باب تفعیل- متعدی- معرب- معلوم / فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

لک: مانند قبل

القریبَ: اسم - مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- معرفه- معرب / مفعول به یبعّد

 

جمله فعلیه  " یُقَرِّبُ لَکَ البَعیدَ وَ یُبَعِّدُ لَکَ الْقَریبَ " چون بعد از معرفه آمده و با فعل مضارع شروع شده، حال است برای سراب (مفعول) و محلا منصوب است.

 

امام سجاد علیه السلام:

از همنشینی با دروغگو برحذر باش، همانا  که او مانند سراب است دور را برای تو نزدیک می نمایاند، و نزدیک را دور.

 

 

حضرت امام باقر علیه السلام :

مَا مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُهَا فِیمَا یُرْضِی اللَّهُ إِلَّا ابْتُلِیَ بِأَنْ یُنْفِقَ أَضْعَافَهَا فِیمَا أَسْخَطَ اللَّهَ.

تحف العقول، ص 293

 

ما: نافیه- حرف – مبنی بر سکون- غیرعامل/ مبتدا

مِنْ عَبْدٍ: خبر؟

مِنْ: قبلا گفته شد

عَبْدٍ: اسم – صحیح الاخر- غیرمصدر- جامد- مفرد – مذکر- نکره – معرب/ مجرور به حرف جر

یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُهَا فِیمَا یُرْضِی اللَّهُ: جمله وصفیه برای عبد – محلا مجرور

یَبْخَلُ: فعل – مضارع- مفرد مذکرغایب- ثلاثی مجرد- سالم – متعدی به حرف جر؟/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

بِ: حرف جر- مبنی بر کسر- عامل

نَفَقَةٍ: اسم- صحیح الاخر- غیرمصدر- جامد- مفرد – مونث- نکره- معرب / مجرور به حرف جر – مفعول به و محلا منصوب؟

یُنْفِقُ: فعل – مضارع- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب افعال - سالم – متعدی- معلوم/ فعل و فاعل مستترهو

هَا: اسم- ضمیر متصل نصبی- مبنی / مفعول به

فِی: قبلا گفته شد

مَا: اسم موصول / مجرور به حرف جر محلا مجرور

یُرْضِی: فعل – مضارع- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب افعال- معتل (ناقص یایی) -  متعدی – معلوم / فعل

اللَّهُ: لفظ جلاله / فاعل

یُرْضِی اللَّهُ: جمله صله – ضمیر مستتر هو در یرضی عائد صله

یُنْفِقُهَا فِیمَا یُرْضِی اللَّهُ: ؟

إِلَّا: حرف استثنائیه – مبنی بر سکون- عامل

ابْتُلِیَ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب افتعال – معتل (ناقص یایی) – متعدی – مجهول / فعل

بِ: گفته شد

أَنْ: حرف ناصبه

یُنْفِقَ: فعل – مضارع منصوب - مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب افعال - سالم – متعدی- معلوم/ فعل و فاعل مستترهو

بِأَنْ یُنْفِقَ: تاویل به مصدر می رود: بأنفاقِ

أَضْعَافَ: اسم- صحیح الاخر- غیرمصدر- جامد – جمع مکسر- مذکر- معرفه به اضافه- معرب/ مفعول به

هَا: ضمیر متصل جری / مضاف الیه و محلا مجرور

فِی: قبلا گفته شد

مَا: اسم موصول مشترک /محلا مجرور به حرف جر

أَسْخَطَ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب افعال- سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر هو

اللَّه:َ لفظ جلاله / مفعول به

أَسْخَطَ اللَّهَ: جمله صله – هو مستتر در اسخط ضمیر عائد صله

 

امام باقر علیه السلام:

نیست بنده ای که از اینکه مالی را در آنچه خدا راضی است خرج کند بخل ورزد، مگر اینکه مبتلا می شود به اینکه چند برابر آن مال را در چیزی که خدا را خشمگین می کند خرج کند.

 

 

یَا مَنْ عَفَا عَنِ السَّیِّئَاتِ وَ لَمْ یُجَازِ بِهَا ارْحَمْ عَبْدَکَ یَا اللَّهُ نَفْسِی نَفْسِی أَنَا عَبْدُکَ یَا سَیِّدَاهْ أَنَا عَبْدُکَ بَیْنَ یَدَیْکَ أَیَا رَبَّاهْ

برگرفته از دعای نماز امیرالمونین در مفاتیح الجنان

 

یَا:حرف ندا-عامل

مَنْ عَفَا: منادا؟-منصوب

مَنْ:اسم موصول مشترک-مبنی

عَفَا:فعل ماضی مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد-معتل-لازم-معلوم

عَنِ:حرف جر

السَّیِّئَاتِ :اسم-جمع مونث-مشتق-معرب-معرفه/ مجرور به حرف جر

 

وَ:حرف ربط-غیر عامل

 لَمْ یُجَازِ :فعل جحد-ماضی ساده-ثلاثی-معرب-لازم-مجهول/فعل

مگر لم ادات جزم نیست؟چرا فعل مجزوم نیست؟

 

بِهَا: جار و مجرور

ارْحَمْ :فعل مضارع امر مخاطب-ثلاثی مجرد-مبنی بر سکون-متعدی-معلوم/فعل و فاعل ضمیر مستتر انت

عَبْدَ:اسم-مفرد-مذکر-جامد-غیر مصدر-معرب-معرفه به اضافه/مفعول به منصوب

کَ :ضمیر متصل مجروری-معرفه-مبنی/مضاف الیه

 

یَا :حرف ندا عامل

اللَّهُ : لفظ جلاله-معرفه/منادا

 

نَفْسِی نَفْسِی: نقش ترکیبی؟

 

نفس: اسم-مفرد-مذکر-جامد-غیر مصدر-معرب-معرفه به اضافه

ی: ضمیر متصل مجروری-معرفه-مبنی/مضاف الیه

أَنَا: ضمیر منفصل مرفوعی-معرفه-مبنی/مبتدا

عَبْدُ: اسم-مفرد-مذکر-جامد-غیر مصدر-معرب-معرفه به اضافه /خبر؟

کَ : :ضمیر متصل مجروری-معرفه-مبنی/مضاف الیه

 

یَا :حرف ندا عامل

سَیِّدَاهْ : اسم-مفرد-مذکر-مشتق؟-غیر مصدر-معرب/ منادا

أَنَا: ضمیر منفصل مرفوعی-معرفه-مبنی/مبتدا

عَبْدُکَ :مثل بالا

بَیْنَ : اسم-مفرد-جامد-معرب-معرفه به اضافه/مفعول فیه

یَدَیْ: اسم-مفرد مذکر-جامد-معرب-معرفه به اضافه/مضاف الیه

کَ : :ضمیر متصل مجروری-معرفه-مبنی/ مضاف الیه

أَیَا:حرف ندا عامل

رَبَّاهْ: اسم-مفرد-مذکر-مشتق؟-معرب /منادا منصوب

 

 

اى آن‏که درگذرى از بدیها،و به آنها کیفر نکنى!اى خدا!بر بنده‏ات مهر ورز،وجود مرا دریاب،اى سرور من من بنده تو هستم، بنده ‏اى ایستاده در پیشگاه تو، پروردگار...

 

 

امام علی علیه السّلام فرمودند:

 

أَیُّهَا النَّاسُ سَلوُنیِ قَبْل أَنْ تَفقِدوُنی فلَأنا بطُرقِ السَماءِ اَعلمُ منّی بطرُقِ الارَضِ.

نهج البلاغه، خطبه 189

 

 

النَّاسُ: اسم ،غیرمصدر، جامد،مذکر،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب، / چون اسم جامدبا ال بعد از منادی است= عطف بیان(بدل ازمنادی)

سَلوُنیِ : فعل امر، جمع مذکر مخاطب،معلوم،مبنی،ثلاثی مجرد، نون وقایه و یاء ضمیر مفعولی سال / فعل امر و م به

قَبْل : اسم ،غیرمصدر، جامد ،معرب  /ظرف، مفعول فیه منصوب

أَنْ : از حروف ناصب و عامل

تَفقِدوُنی :  فعل مضارع منصوب به أن ، جمع مذکر مخاطب،معلوم،معرب  ،ثلاثی مجرد، نون وقایه و یاء ضمیر مفعولی / فعل و م به

أَنْ تَفقِدوُنی: تأویل مصدر می رود ( فقدانی ؟)

 

ف :حرف ، فاء سبب

لَ:حرف ، لام تأکید

أنا :ضمیر منفصل فاعلی ، / مبتدا محلاً مرفوع

بطُرقِ : طُرق اسم جمع مکسر ،غیرمصدر، جامد،مونث،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب / جار و مجرور متعلق به محذوف

السَماءِ : اسم ،غیرمصدر، جامد،مونث،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب / م الیه ومجرور

اَعلمُ : اسم ،غیرمصدر، مشتق ، مذکر،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب، اسم تفضیل / خبر مرفوع

منّی : مِن حرف جرّ عامل /ج و مجرورمتعلق به اَعلمُ

بطرُقِ : باء حرف جرّ عامل- طُرق اسم جمع مکسر،غیرمصدر، جامد،مونث،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب  /جار و مجرور

الارَضِ: اسم ،غیرمصدر، جامد،مونث،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب / م الیه و مجرور

 

امیر المومنین علیه السلام:

اى مردم پیش از آنکه مرا از دست دهید، از من سؤال کنید، همانا من به راه‌های آسمان داناتر از راه‌های زمین هستم.