حوزه علمیه کوچک ما

( جور )

جار: همسایه , نزدیک , مجاور , همسایه شدن با

قوله تعالى : ( وَإِنِّی جارٌ لَکُمْ ) أی مجیرکم من کنانة وناصرکم

وَفِی الْخَبَرِ « کُلُّ أَرْبَعِینَ دَاراً جِیرَانٌ مِنْ بَیْنِ الْیَدَیْنِ وَالْخَلْفِ وَالْیَمِینِ وَالشِّمَالِ »

جَائِر : [ جور ]: فا ، ستمگر ، مستبد 

یَجُورُ جَوْراً : ظلم.

 

( جهر )

جَهْر : آشکار و نمایان

جَهَرَ الصوتَ : صدا را بلند کرد 

قوله تعالى : ( وَلا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَلا تُخافِتْ بِها )

جَهَرَ : جَهْراً و جِهَاراً الأَمْرُ : آن امر آشکار و نمایان شد 

قوله : ( حَتَّى نَرَى اللهَ جَهْرَةً ) أی عیانا

جَوْهَر : ج جَوَاهِر : گوهر ، موجودى که قائم به نفس خود است 

وَفِی الْحَدِیثِ « فِی تَقَلُّبِ الْأَحْوَالِ تُعْرَفُ جَوَاهِرُ الرِّجَالِ »

 

( حبر )

حَبِرَ : حُبُوراً و حَبَراً : خوشحال شد 

حبُور : سرور ، فرح ، مسرت ، خوشحالی 

قوله تعالى : ( فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ ) [ 30 / 15 ] أی ینعمون ویکرمون ویسرون

 

( حذر )

حَذَر : « على حَذَرٍ من »: بر حَذَر شدن از ؛ « کُونُوا على حَذَرٍ »: پرهیز کنید و بر حذر باشید ؛ « أَخَذَ حَذَرَهُ »: بر حذر شد

قوله تعالى : ( خُذُوا حِذْرَکُمْ ) [ 4 / 71 ] أی خذوا طریق الاحتیاط واسلکوه واجعلوا الحذر ملکة فی دفع ضرر الأعداء عنکم

حَذِر : ج حَذِرُون و حَذَارَى : بسیار پرهیزکار و ترسو

( وَأَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا ) [ 5 / 92 ]

 

( حرر )

حرر : تطهیر کردن , حذف کردن , تصفیه ء اخلا قی کردن , روشنفکر کردن , سخاوتمند شدن , ازادیخواه کردن , ازاد کردن 

قوله : ( نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً ) [ 3 / 35 ] أی مخلصا لک مفردا لعبادتک. ومنه تَحْرِیرُ الولد وهو أن تفرده لطاعة الله وخدمة المسجد

حَرَّرَ : تَحْرِیراً [ حرّ ] العبدَ : آن بنده را آزاد کرد 

« الحَرَّةُ » بالفتح والتشدید : أرض ذات أحجار سود

الحُرُّ : خلاف العبد

 

( حشر )

حَشَرَ : حَشْراً الناسَ : مردم را جمع آورى کرد 

قوله تعالى : ( وَحَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً ) [ 18 / 47 ] أی جمعناهم

قوله : ( وَإِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ ) [ 81 / 5 ] أی جمعت

یومُ الحَشْر: روز رستاخیز یا قیامت و معاد

قوله تعالى : ( یَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ )

 

( حصر )

الحَصْرُ : الضیق والانقباض

قال الله تعالى : ( أَوْ جاؤُکُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ ) [ 4 / 90 ] أی ضاقت وانقبضت

الحَصِیرُ : السجن والمحبس، زندان

قال تعالى : ( وَجَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْکافِرِینَ حَصِیراً ) [ 17 / 8 ].

حَصِیر: ج حُصُر و أَحْصِرَة : جاى تنگ ، راه ، صفِ مَردم و جز آنها ، حصیر ، فرش بوریا ، مجلس 

 

( خبر )

خَبِیر : ج خُبَرَاء : دانا ، فقیه ، کارشناس

قوله تعالى : ( وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ ) [ 67 / 14 ] الْخَبِیرُ : العالم بما کان وما یکون لا یعزب عنه شیء ولا یفوته

قوله : ( یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها ) [ 99 / 4 ] أی تخبر الأرض بما عمل على ظهرها

 

( ختر )

خَتَار : آنکه با نقض عهد خیانت کند .

قوله تعالى : ( خَتَّارٍ کَفُورٍ ) [ 31 / 32 ] الخَتَّارُ : الغدار

ومنه الْحَدِیثُ « الْعَاقِلُ غَفُورٌ وَالْجَاهِلُ خَتُورٌ ».

 

( خرر )

خَرّاً و خُرُوراً : از بالا به پائین افتاد 

قوله تعالى : ( وَخَرُّوا لَهُ سُجَّداً ) [ 12 / 100 ] أی سقطوا له على وجوههم

خَرَّ  لِلَّهِ ساجداً : بدرگاه خداوند سجده کرد 

ومنه قوله تعالى : ( وَخَرَّ مُوسى صَعِقاً ) [ 7 / 143 ] أی سقط على وجهه مغشیا علیه

( خزر )

خنزیر : گرازنر , جنس نر حیوانات پستاندار , گراز وحشی , خوک 

قوله تعالى : ( أَوْ لَحْمَ خِنزِیرٍ ) [ 6 / 145 ] هو واحد الخَنَازِیر

  

( خور )

خوار : صدای شبیه نعره کردن ( مثل گاو ) , صدای گاو کردن , صدای غرش کردن ( مثل اسمان غرش وصدای توپ ) , غریو کردن

قوله تعالى : ( فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ ) [ 20 / 88 ] هو بالضم : صوت شدید کصوت البقر

 

( دبر )

تدبر : دور اندیشی , مال اندیشی , احتیاط , اندیشه قبلی، تدبیر

قوله تعالى : ( یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ ) [ 32 / 5 ]

تَدَبَّرَ : تَدَبُّراً [ دبر ] الأمرَ : درباره ى آن امر اندیشید و عواقب آنرا در نظر گرفت 

قَوْلُهُ : ( فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً ) [ 79 / 5 ] قِیلَ هِیَ الْمَلَائِکَةُ تُدَبِّرُ أَمْرَ الْعِبَادِ مِنَ السَّنَةِ إِلَى السَّنَةِ عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام

 

( دثر )

مُتَدَثِر : [ دثر ] بالثوب : کسیکه لباس پوشیده یا در لباس خود را پیچانده است .

قوله تعالى : ( یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ) [ 74 / 1 ] أی المُتَدَثِّر بثیابه

وفِیهِ « أَنَّ الْقَلْبَ یَدْثُرُ کَمَا یَدْثُرُ السَّیْفُ فَجَلَاؤُهُ ذِکْرُ اللهِ تَعَالَى ».