ناقص
فعل معتل اللام یا ناقص بر دو قسم است:
ناقص واوى، مانند: دَعَوَ، ناقص یایى، مانند: رَمَیَ.
قواعد اعلال ناقص
بر کلمات ناقص، قواعد ذیل جارى می‌شود:
قاعده ی(7): در ناقص واوى، اگر ماقبلِ واو، مکسور باشد، واو به یاء تبدیل می‌شود; مانند:
رَضِوَ ← رَضِیَ دُعِوَ ← دُعِیَ
قاعده‌ی (8): واو مضموم ماقبل مضموم و نیز یاء مضموم ماقبل مکسور،اگر در آخر مضارعِ ناقص قرار گیرند، ضمه‌ی آنها حذف می‌شود; مانند:
یَدْعُوُ ← یَدْعُو یَرْمِیُ ← یَرْمِی
قاعده‌ی (9): در ناقص واوى، اگر واو حرف چهارم یا بعد از آن بوده، ماقبل آن مفتوح باشد، به یاء تبدیل می‌شود; مانند:
یُدْعَوُ ← یُدْعَیُ ← یُدْعَیٰ
قاعده‌ی (10): در آخر صیغه‌هاى (1، 4، 7، 13 و 14) فعلِ ناقص، حرف علّه در حالت جزم حذف می‌شود; مانند:
مضارع مجزوم یَدْعُو ← لَمْ یَدْعُ(1) لَمْ تَدْعُ(4) لَمْ تَدْعُ(7) لَمْ أَدْعُ(13) لَمْ نَدْعُ(14)
مضارع مجزوم یَرْمِی ← لِیَرْمِ(1) لِتَرْمِ(4) اِرْمِ(7) لاَرْمِ(13) لِنَرْمِ (14)
مضارع مجزوم یَرْضَى ← لِیَرْضَ(1) لِتَرْضَ(4) اِرْضَ(7) لَمْ أَرْضَ (13) لَمْ نَرْضَ (14)
توجه: قواعد مذکور در فعلهاى مجهول و فعلهاى مزید ناقص نیز باید رعایت شوند; مانند:
رَضِیَ (باب افعال): أَرْضَیَ ← أَرْضَیٰ یُرْضِیُ ← یُرضِی أَرْضِی ← أَرْضِ
زَکوَ (درباب تفعیل): زَکَّوَ ← زَکَّیَ ← زَکَّىٰ یُزَکِّیُ ← یُزَکِّی لِیُزَکِّی ← لِیُزَکِّ
نمونه‌ی صرف ناقص یایى از فعل: رَمی(پرتاب کرد)
ماضی معلوم:
رَمی (پرتاب کرد) رَمَیَا رَمَوْا رَمَتْ رَمَتَا رَمَیْنَ رَمَیْتَ رَمَیْتُمَا رَمَیْتُمْ رَمَیْتِ رَمَیْتُمَا رَمَیْتُنَّ رَمیْتُ رَمَیْنَا
ماضی مجهول:
رُمِیَ (پرتاب شد) رُمِیَا رُمُوا رُمِیَتْ رُمِیَتَا رُمِینَ رُمِیتَ رُمِیتُمَا رُمِیتُمْ رُمِیتِ رُمِیتُمَا رُمِیتُنَّ رُمِیتُ رُمِینَا
مضارع معلوم:
یَرْمِی (پرتاب می کند) یَرْمِیَانِ یَرْمُونَ تَرْمِی تَرْمِیَانِ یَرمِینَ تَرْمِی تَرمِیَانِ تَرمُونَ تَرمِینَ تَرْمِیَانِ تَرْمِینَ أَرْمِی نَرْمِی
مضارع مجهول:
یُرْمیٰ (پرتاب می شود) یُرْمَیَانِ یُرْمَوْنَ تُرْمَی تُرمَیَانِ یُرْمَیْنَ تُرْمَی تُرْمَیَانِ تُرْمُوْنَ تُرْمَیْنَ تُرْمَیَانِ تُرْمَیْنَ أُرْمَی نُرْمَی
امر معلوم:
لِیَرْمِ (باید پرتاب کند) لِیَرْمِیا لِیَرْمُوا لِتَرْمِ لِتَرْمِیَا لِیرْمِینَ اِرْمِ اِرْمِیَا اِرْمُوا اِرْمِی اِرْمِیَا اِرمِینَ لِأَرْمِ لِنَرْمِ
نمونه‌ی صرف ناقص واوی از فعل: دَعَوَ (خواند)
ماضی معلوم:
دَعَا(خواند) دَعَوَا دَعَوْا دَعَتْ دَعَتَا دَعَوْنَ دَعَوْتَ دَعَوْتُمَا دَعَوْتُمْ دَعَوْتِ دَعَوْتُمَا دَعَوْتُنَّ دَعَوْتُ دَعَوْنا
ماضی مجهول:
دُعِىَ (خوانده شد) دُعِیَا دُعُوا دُعِیَتْ دُعِیَتَا دُعِینَ دُعِیتَ دُعِیتُمَا دُعِیتُمْ دُعِیتِ دُعِیتُمَا دُعِیتُنَّ دُعِیتُ دُعِینَا
مضارع معلوم:
یَدْعُو (می خواند) یَدْعُوَانِ یَدْعُونَ تَدْعُو تَدْعُوَان یَدْعُونَ تَدْعُو تَدعُوَانِ تَدْعُونَ تَدْعِینَ تَدْعُوَانِ تَدْعُونَ أَدْعُو نَدْعُو
مضارع مجهول:
یُدْعَى (خوانده می شود) یُدْعَیَانِ یُدْعَوْنَ تُدْعَى تُدْعَیانِ یُدْعَیْنَ تُدْعَى تُدْعَیَانِ تُدْعَوْنَ تُدْعَیْنَ تُدْعَیَانِ تُدْعَیْنَ أُدْعَى نُدْعَى اُدْعِی
امر معلوم:
لِیَدْعُ (باید بخواند) لِیَدْعُوَا لِیَدْعُوا لِتَدْعُ لِتَدْعُوَا لِیَدْعُونَ اُدْعُ اُدْعُوَا اُدْعُوا اُدْعُوَا اُدْعُونَ لاَدْعُ لِنَدْعُ