اللَّهُمَّ إِنَّ مَغْفِرَتَکَ أَرْجَى مِنْ عَمَلِی وَ إِنَّ رَحْمَتَکَ أَوْسَعُ مِنْ ذَنْبِی
اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ ذَنْبِی عِنْدَکَ عَظِیماً فَعَفْوُکَ أَعْظَمُ مِنْ ذَنْبِی
اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ أَکُنْ أَهْلاً أَنْ أَبْلُغَ رَحْمَتَکَ فَرَحْمَتُکَ أَهْلٌ أَنْ تَبْلُغَنِی وَ تَسَعَنِی
لِأَنَّهَا وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
تعقیبات مشترکه نماز/مفاتیح الجنان
اللَّهُمَّ : منادای علم مبنی بر ضم (اللهُ) م مشدد بجای (یا)
إِنَّ :حرف مشبه بالفعل
مَغْفِرَتَکَ : اسم انّ منصوب – کَ مضاف الیه محلا مجرور(مبنی بر فتح)
أَرْجَى : خبر انّ مرفوع (اگر جمله " أَرْجَى مِنْ عَمَلِی" رو خبر بگیریم دیگه کلمه "ارجی" نقشی نداره پس خبر میشه "ارجی". درسته؟)
مِنْ عَمَلِی : جار مجرور متعلق به محذوف- یِ مضاف الیه
وَ : حرف عطف
إِنَّ :مثل قبل
رَحْمَتَکَ : اسم انّ منصوب – کَ مضاف الیه محلا مجرور(مبنی بر فتح)
أَوْسَعُ : خبر انّ مرفوع
مِنْ ذَنْبِی: جار مجرور متعلق به محذوف- یِ مضاف الیه
اللَّهُمَّ : منادای علم مبنی بر ضم (اللهُ) م مشدد بجای (یا)
إِنْ : حرف شرط
کَانَ ذَنْبِی عِنْدَکَ عَظِیماً :جمله شرط
عَفْوُکَ أَعْظَمُ مِنْ ذَنْبِی: جزای شرط محلا مجزوم
کَانَ :فعل شرط محلا مجزوم
ذَنْبِی :اسم کان محلا مرفوع- یِ مضاف الیه مجرور
عِنْدَکَ :جار و مجرور متعلق به کان
عَظِیماً :خبر کان منصوب
ف: اگر جزای شرط جمله اسمیه باشد "فَ" به اول آن اضافه میشود
َعَفْوُکَ :مبتدا مرفوع-کَ مضاف الیه
أَعْظَمُ :خبر مرفوع
مِنْ ذَنْبِی: مانند قبل
اللَّهُمَّ : منادای علم مبنی بر ضم (اللهُ) م مشدد بجای (یا)
إِنْ :حرف شرط
لَمْ أَکُنْ أَهْلاً أَنْ أَبْلُغَ رَحْمَتَکَ :جمله شرط
َرَحْمَتُکَ أَهْلٌ أَنْ تَبْلُغَنِی وَ تَسَعَنِی: جزای شرط مجلا مجزوم
لَمْ أَکُنْ :فعل شرط مجزوم (فعل جحد) و اسم آن انا مستتر
أَهْلا :خبر کان منصوب
أَنْ :ادات نصب
أَبْلُغَ : فعل مضارع منصوب و فاعل انا مستتر
رَحْمَتَکَ :مفعول به منصوب-کَ مضاف الیه محلا مجرور
ف:مانند قبل
َرَحْمَتُکَ :مبتدا مرفوع-کَ مضاف الیه محلا مجرور
أَهْلٌ :خبر مرفوع
أَنْ :ادات نصب
تَبْلُغَنِی :فعل و فاعل ضمیر مستتر هی- نی: مفعول به منصوب
وَ :حرف عطف
تَسَعَنِی: فعل و فاعل ضمیر مستتر هی- نی: مفعول به منصوب
ل: لام تاکید
ِأَنَّهَا :حرف مشبه بالفعل و اسم آن محلا منصوب
وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ: خبر انّ محلا مرفوع
وَسِعَتْ :فعل و فاعل ضمیر مستتر هی
کُلَّ :مفعول به منصوب
شَیْءٍ :مضاف الیه مجرور
بِرَحْمَتِکَ :جارو مجرور متعلق به محذوف- کَ مضاف الیه مجرور
یَا : حرف ندا
أَرْحَمَ :منادا منصوب
الرَّاحِمِینَ: مضاف الیه مجرور
خدایا آمرزش تو امیدوار کننده تر از عمل من است و البته رحمت تو وسیعتر از گناه من است؛
خدایا اگر چه گناه من نزد تو بزرگ است اما عفو و بخشش تو بزرگتر از گناه من است؛
خدایا اگر من اهل این نیستم که به رحمتت برسم رحمت و لطف تو لایق است که به من برسد و مرا فراگیرد؛
زیرا رحمتت همه چیز عالم را فرا گرفته اى مهربان ترین مهربانان.
معادل عربی ضرب المثلهای فارسی
بخش سوم
1) اِنّ معَ الیومِ غداً . ← فردایی هم هست.
2) غَداؤهُ مرهونٌ بَعَشائهِ ← هشتش گروی نه است.
3) کمُستَبُضِع التَّمرِ الی الهَجَر ← زیره به کرمان می‌برد ، چغندر به هرات
4) اَسْمَعُ جَعجعهً و لاأرَی طَحَناً ← حرف می‌شنوم و عمل نمی‌بینم.
5) ما اَشْبهَ اللّیلة بالبارحة ← به هر کجا که روی آسمان همین رنگ است
6) الشّاةُ الَمذبوحة لاتألم السَّلخَ .← مرده از نیشتر مترسانش.
7) لابدَّ دُونَ الشَّهْدِ من اِبَرِ النَّخلِ ← هر که را طاووس خواهد جور هندوستان کشد
8) الشّیبُ کُلّه عیبٌ یا شایب و عایب ← پیری و هزار عیب.
9) اِسْمَع و لا تُصدِّقْ ← بشنو و باور مکن.
10) ضَیفُ العِشاء ما لَـهُ العَشاء ← مهمان دیروقت ، خرجش با خودش است.
11) الطَّریفُ خفیفٌ و التّلیدُ بلیدٌ ← نو که آید به بازار کهنه شود دل آزار
12) طَرْفُ الفَتی یُخبرُ عن جَنانه ← رنگ رخساره خبر می دهد از سرّ درون
13) خَفِّفْ طعامَک تأمَنْ سَقامَک . ← کم بخور ، همیشه بخور.
14) مَواعِیدُ عُرقُوبٍ . ← وعده سرِ خرمن می دهد.
15) صاحَتْ عَصافیرُ بطنی. ← روده بزرگ روده کوچک را خورد .
16) غُبار العمل خَیرٌ مِنْ زَعفران العُطلة . ← دو صد گفته چون نیم کردار نیست.
17) الأعمی یَخْرأ فَوق السَّطح وَ یحسَبُ اَنّ النّاس لا یَـرَوْنَــه ← مثل کبک سرش را زیر برف می کند.
18) العُنْقُود العَالی حُصْرُمُ. ← دستش به انگور نمی رسد می گوید : ترش است.
19) إنَّ لِلحیطان آذاناً. ← دیوار موش دارد موش هم گوش دارد.
20) قد جَعَلَ اِحدَی اُذنَیهِ بُستاناً و الأُخری مَیداناً ← یک گوشش در است ، یک گوشش دروازه
21) اِسْتَوَتْ بهِ الاَرضُ ← هفت کفن پوسانده است.
22) اَکَلْتُم تَـمْری و عَصیْتُم أمــری. ← نمک خوردی و نمکدان شکستی.
23) ذَهَب أمسُ بِما فیه . ← گذشت آنچه گذشت
24) کُلُّ اِناء بالّذی فیه یَنْضَحُ ← از کوزه همان برون تراود که در اوست
25) بَطنٌ جائعٌ و وجهٌ مَدهُون ← پز عالی ، جیب خالی.
26) بعضُ الشیء اَفْضَلُ مِن لاشیء ← کاچی به از هیچی
27) بَاکِرْ تَسعَدْ. ← سحر خیز باش تا کامروا شوی.
28) بَلغَ السِّکّینُ العَظْم . ← کارد به استخوان رسید.
29) بَیضَهُ الیومِ خَیرٌ من دَجاجه الغَدِ ← سیلی نقد به از حلوای نسیه
30) ما کلُّ بَیضاءَ شَحْمَهٌ ← هر گردی ، گردو نیست
31) تِلکَ بتلکَ یا عَمْروُ ← این به آن در
32) کما تَدِینُ تُدانُ ← از مکافات عمل غافل مشو.
33) کالمَربُوط و الَمْرعَی خَصیبٌ. ← دست ما کوتاه و خرما بر نخیل
34) رَجَعَ بخُفَّی حُنَین. ← دست از پا درازتر برگشت.
35) کالمُستَجِیر منَ الرَّمضاء الی النّار ← از چاله درآمد به چاه افتاد.
36) رُبَّ رَمْیةٍ مِن غَیر رامٍ ← گاه باشد که کودکی نادان به خطا بر هدف زند تیری
37) تَجرِی الّریاحُ بِمالا تَشْتَهِی السُّفنُ ← خدا کشتی آنجا که خواهد بَرَد اگر ناخدا جامه بر تن دَرَد
38) الرّائدُ لایکذِبُ اَهَلهُ ← کارد ، دسته خودش را نمی‌بُــرد
39) عَلی مَن تَقرأ مَزامیرَک؟ یا داوود . ← یاسین به گوش الاغ خواندن
40) زُرْ غِبّاً تَزْدَدْ حُبّاً. ← اگر خواهی عزیز شوی یا بمیری یا دور شوی
41) سَبَقَ السَّیفُ العَذْلَ. ← دیگر کار از کار گذشته است.
42) سحابهُ صَیفٍ عَن قلیلِ تَقَشَّعُ .← این نیز بگذرد.
43) ابنُ الِاسْکافِ حَفیان و ابنُ الحائکِ عُریان. ← کوزه‌گر از کوزه شکسته آب می‌‌خورد.
44) اَضیقُ مِن سُمّ الخِیاطِ ← مثل سوراخ سوزن
45) تحتَ البَرّاق سمُّ ناقِعٌ . ← مار خوش خط و خال
46) الأعوَرُ فی بلادِ العِمیانِ مَلِکٌ. ← به شهر کوران ، یک چشم ، سلطان است.
47) لیسَ الخبرُ کَالمُعایَنة. ← شنیدن کی بود مانند دیدن
48) اِیّاک اَعْنِی و اسْمَعی یا جَارَتی ← در! به تو می‌گویم دیوار! تو بشنو
49) رُدَّ الحجَر مِنْ حیثُ أتاک ← کلوخ انداز را پاداش سنگ است
50) الحدیدَ بالحدید یُفلِحُ ← آهن را به آهن توان کوفت
51) منْ طَلَب الحَسناءَ یُعطِی مَهَرها ← هر کرا طاووس باید ، جور هندوستان کشد
52) الحقیقة مُــرٌّ. ← حرف حق ،تلخ است .
53) جاءَ بِقَرنَی حِمارٍ ← دروغ شاخدار
54) ربّما اراد الصَّدیِقُ الاحمقُ نَفَعَک فَضَرَّک ← دوستی خاله خرسه
55) دَوامُ الحالِ من المحال ← همیشه در به یک پاشنه نمی‌گردد
56) خَرقاءُ عیّابه. ← آبکش به آفتابه می‌گوید دو سوراخ داری.
57) اِخْتَلط الحابلُ بالنّابِل ← خر تو خر شد – شیر تو شیر شد.
58) الخَیرُ فِیما وَقَعَ ← هرچه پیش آید ، خوش آید.
59) یَدْرُجُ فی کُلّ وَکْرٍ. ← نخود هر آشی است.
60) اَلْقِ دَلْوَک فی الدِّلاء. ← سنگ مفت ، گنجشک مفت.
معادل عربی ضرب المثلهای فارسی
بخش دوم
1) لک یَفُتْ مَن لَمْ یَمُتْ ← ماهی را هر موقع از آب بگیری تازه است
2) الفائتُ لا یُستَدْرَکُ ← آب رفته به جوی نیاید
3) کالقابِضِ علی الماء ← آب در هاون کوفتن - باد در قفس کردن
4) مَقْتَلُ الرَجُل بین فَکّیْهِ ← زبان سرخ سر سبز می‌دهد بر باد )
5) قُدّتْ سُیورُهُ مِنْ اَدِیمِکَ ← سر و ته یک کرباس‌اند
6) یُقدِّمُ رِجْلاً و یُؤخّرُ أُخْری ← یک پا پس یک پا پیش می کشد)
7) لَیسَ القَوادمُ کالخوافی ← خدا پنج انگشت را مثل هم نیافریده است)
8) مِنَ القَلبِ الی القَلبِ ← دل به دل راه دارد
9) اِقْلَع شَوْکک بِیَدک ← کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من
10) لَوُقُلْتُ ثَمْره لَقال جَمْره ← اگر بگویم ماست سفید است می‌گوید سیاه است
11) القَولُ ینفذُ مالا تَنْفُذُ الِابَرُ ← با زبانش مار را از سوراخ بیرون می‌کشد
12) و بَعضُ القولِ یَذْهَبُ فی الرِّیاحِ ← حرف او و باد هوا یکی است
13) مِن کثَرهِ مَلّاحِیها غَرقتِ السَّفینهُ ← آشپز که دو تا شد آش یا شور میشود یا بی نمک
14) هَذا الکعکُ مِن ذاک العَجِینُ ← سر و ته یک کرباس‌اند
15) یَکفِیکَ مِمّا لا تَریَ ما قدْ تَرَی ← سالی که نکوست از بهارش پیداست/ به هرکجا که روی آسمان همین رنگ است
16) کلّْ کَلْبٍ ببابه نَبّاحٌ ← هر سگ به درخانه خویش است دلیر
17) لِبَس له جِلد النَّمِر ← برای او چاقویش را تیز کرد - چنگ و دندان نشان دادن
18) مِثلُ النّعامهِ لاطَیرٌ و لاجَمَلٌ ← به شتر مرغ گفتند بپر گفت شترم ، گفتند بار ببر گفت :مرغم
19) لّفتْنِی مُخَّ البَعُوضِ ← مرا پی نخود سیاه فرستاد
20) لَیِّنُ الکَلامِ قَیْدُ القُلوب ← به نرمی برآید ز سوراخ مار
21) عِنْدِ الاِمتحانِ یُکرَمُ المَرءُ اَوْ یُهان ← به کُشتی پدید آید از مرد ، مرد
22) اَلْمَرءُ تَوّاقٌ اِلَی مَا لَمْ یَنَلْ ← مرغ همسایه غاز مینماید
23) المَرْءُ بَخلیلهِ ← بگو با که‌ای، تا بگویم که‌ای/ تو اول بگو با کیان زیستی پس آنگه بگویم که تو کیستی؟
24) مَنْ یَمْشِ یَرْضَ بِما رَکِبَ ← کاچی به از هیچی
25) لایملکُ شروَی نَقِیر ← توی هفت آسمان یک ستاره هم ندارد
26) مالٌ تَجْلِبهُ الرِّیاحُ تَأَخذهُ الزَّوابعُ ← باد آورده را باد می‌برد
27) یا مَاءُ لو بِغَیْرک غَصِصْتُ ← هرچه بگندد نمکش می‌زنند
28) لا یُنْبِتُ البَقلَه اِلاّ الَمْقلَه ← گرگ زاده عاقبت گرگ شود
29) نَبْحُ الکِلابِ لا یَضُرُّ بِالسَّحابِ ← به حرف گربه سیاه باران نمی‌بارد
30) ناجِزاً بِناجزٍ (نقد معامله می‌کنم) ← امروز نقد فردا نسیه
31) مَن نَجَا بِرأسِهِ فقد رَبِحَ ← خَرِ ما از کُرّگی دم نداشت
32) مَنْ نَهَشَتْهُ الحَیّهُ حَذِرَ الرَّسَنَ ← مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد
33) هل یَنْهَضُ البازی بلاجَناح ← یک دست ، صدا ندارد
34) لا نَاقَتی فی هذا و لا جَمَلی ← نه سر پیاز است نه ته پیاز
35) ما اَهْوَنَ الحربَ علی النَظّاره ← بیرون گود نشسته و می‌گوید لنگش کن
36) الهَوَی مِنَ النَوَی ← دوری و دوستی
37) اِنّ الهَوَی شریکُ العَمَی ← عشق کور است
38) الوَحْدهُ خَیرٌ مِن جَلیسِ السُّوء ← هست تنهایی به از یاران بد
39) حتّی یَرِدَ الضَّبُّ یعنی :تا بزمجّه به آبشخور بیاید ←وقت گل نی
40) وَعدُ الکریمِ دَیْنٌ ← چو عهدی با کسی کردی به جا آر که ایمان است عهد از خویش مگذار
41) موَاعِیدُ عُرْقُوب (اسم مردی بدقول) ← وعده سرخرمن دادن
42) مَن اِتّکل علی زادِ غَیرهِ طالَ جَوعُه ← یعنی :هرکه به امید توشه همسایه نشست ، گرسنگی اش به درازا می کشد / کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من
43) ویَلٌ لِلحَسُود مِن حَسَدِهِ ← حسود هرگز نیاسود
44) ویلٌ اهَونُ مِن وَیلَیْنِ ← جای شکرش باقی است
45) یَومٌ لَنا و یومٌ علینا ← چنین است رسم سرای درشت گهی پشت بر زین وگهی زین به پشت
46) الیومَ خمرٌ و غداً اَمْرٌ ← چو فردا شود فکر فردا کنیم
47) ما یوَمُ حَلِیمهَ بِسِرّ ← شتر سواری و دولا دولا
معادل عربی ضرب المثلهای فارسی
بخش اول
1) اَنا الغریقُ فما خَوْفی من الَبلل ← آب که از سرگذشت چه یک وجب ، چه صد وجب
2) الغَمراتُ ثمَّ یَنْجَلینَ ← پایان شب سیه سفید است
3) هذاالفرسُ و هذا المیدان ← این گوی و این میدان
4) اَعْطِ القَوسَ بارِیها ← کار را باید به کاردان سپرد
5) لا تَطَرحِ الدُّرّ اَمام الکَلْبِ ← قدر زر زرگر شناسد
6) ما لا یُدرَک کلُّه لا یُترک کلُّه ← آب دریا را اگر نتوان کشید – هم به قدر تشنگی باید چشید
7) لَیِّنُ الکلامِ قَیدُ القُلوب ← زبان خوش ، مار را از سوراخ بیرون می‌آورد
8) الماضِی لا یُذکَرُ ← گذشته ها گذشته .
9) یَحْسَبُ المَمْطورُ اَنّ کلّاً مُطِرَ ← کافر همه را به کیش خود پندارد
10) المَوتُ حَوضٌ مَوُرودٌ ← مرگ شتری است که در خانه همه می خوابد.
11) اِنّ الحبیبَ الی الاِخوانِ ذوالمال ← تاپول داری رفیقتم ، عاشق بند کیفتم
12) اَخْفَی من الماء تحتَ الرَّفهِ ← آب زیرکاه
13) لا یعرفُ الِهرَّ من البِرّ ← هرّ را از برّ تشخیص نمی‌دهد
14) واحدٌ کالَالف ← مشت نمونه خروار است
15) جادَت بِوَصلٍ حینَ لا ینفع الوَصلُ ← آمدی جانم به قربانت ، ولی حالا چرا؟
16) یداک اَوْکتا وفُوک نَفَخَ ← خودم کردم که لعنت بر خودم باد
17) یأکَلْنی سَبُعٌ ولا یأکلنُی کلبٌ ← همه را برق میگیرد ما را چراغ نفتی.
18) کالباِحث عن حَتْفهِ بظَلْفهِ ← تیشه به ریشه خود زدن
19) لواِتّجرتَ بالأکفان ما ماتَ احدٌ. ←اگر لب دریا بروی خشک میشود
20) ترکُ الجواب علی الجاهل جواب ← جواب ابلهان خاموشی است
21) اِنّ الجَبانَ حتفُهُ مِن فوقه ← آدم شجاع یک بار و ترسو هزار بار می‌میرد
22) اَجْرَدُ مِنْ صَلَعه ← مثل کف دست
23) هذا جَزاءُ مُجیر أُمّ عامِر (کفتار) ← مار در آستین پروردن است
24) اَحْقَدُ مِن جملٍ ← کینه ای تر از شتر
25) لکُلّ ساقِطة لاقطة. ← دیوار موش دارد ، موش هم گوش داره
26) سِرْ و قمرٌ لک ← تا تنور داغ است نان را بچسبان
27) سِیلَ به و هو لایدری ← دنیا را آب ببرد او را خواب می برد.
28) شُعاعُ الشّمْس لا یُخْفَی و نورُالحَقّ لا یُطفَی ← آفتاب همیشه پشت ابر نمی‌ماند
29) مَنْ صَارَع الحقَّ صَرَعَه ← هر که با حق درافتد ور افتد.
30) مَصَائبُ قَومٍ عندَ قومٍ فَوائدُ ← یعنی مصیبتهای مردمی برای مردمی دیگر سودها دارد.
31) ایّاکَ و اَن یَضرِبَ لسانُک عُنقکَ ← زبان سرخ ، سرِ سبز می‌دهد بر باد
32) ضِغْثٌ علی اِبّالة ← قوز بالای قوز
33) طَبیبٌ یُداوی النّاسَ و هو علیلٌ. ← کَلْ اگر طبیب بودی ، سر خود دوا نمودی .
34) یا طَبیبُ طِبَّ نَفْسَک ← تو که لالایی بلدی چرا خوابت نمی‌برد؟!
35) مَنْ طَلَبَ اَخاً بِلا عَیبٍ بَقیَ بلا اَخ ← گل بی خار نباشد.
36) اِنّ الطّیورَ علی اَشکالها تَقَعُ ← کبوتر با کبوتر باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز
37) الاعمال بِخَواتِمها ← کار را که کرد ؟ آن که تمام کرد .
38) اَغنی الصَّباحُ عن المِصْباح ← یعنی : بامداد به چراغ نیاز ندارد.
دعای فرج امام زمان (عج):
اِلهى عَظُمَ الْبَلاَّءُ وَبَرِحَ الْخَفاَّءُ وَانْکَشَفَ الْغِطاَّءُ وَانْقَطَعَ الرَّجاَّءُ
وَضاقَتِ الاْرْضُ وَمُنِعَتِ السَّماَّءُ واَنْتَ الْمُسْتَعانُ وَاِلَیْکَ
الْمُشْتَکى وَعَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِى الشِّدَّةِ وَالرَّخاَّءِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى
مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ اُولِى الاْمْرِ الَّذینَ فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ
وَعَرَّفْتَنا بِذلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عاجِلا قَریباً کَلَمْحِ
الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ یا مُحَمَّدُ یا عَلِىُّ یا عَلِىُّ یا مُحَمَّدُ اِکْفِیانى
فَاِنَّکُما کافِیانِ وَانْصُرانى فَاِنَّکُما ناصِرانِ یا مَوْلانا یا صاحِبَ
الزَّمانِ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ اَدْرِکْنى اَدْرِکْنى اَدْرِکْنى السّاعَةَ
السّاعَةَ السّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطّاهِرینَ
اِلهى : یاء نداحذف شده وبجای آن یاء متکلّم آمده و الله منادی است («یا»ی متکلم در «الهی» برای ایجاد نزدیکی و صمیمیت به‌کار رفته است ما در این مقام، قصد ندبه کردن داریم و مشکلاتمان را برای خدا بازگو می‌کنیم. به بیان دیگر، می‌خواهیم با او درد دل کنیم؛ پس لازم است قدری به او احساس نزدیکی کنیم.)
عَظُمَ :فعل ماضی
الْبَلاَّءُ: فاعل عَظُمَ (بلاء از ریشه (ب ل و) یا (ب ل ی ) سختی و گرفتاری و غم و اندوه است که از صبر خبر می دهد(معبود من! بلا سخت شد) بلاء این جا به صورت مطلق و بدون هر قیدی آمده است، تا کلیه مصادیق آن را در بر بگیرد. بلای خاص دراین جا ، پدیده غیبت است.
وَ:عطف
بَرِحَ : فعل ماضی ((ب رح) ظاهرشد)
الْخَفاَّءُ : فاعل بَرِحَ
وَ: عطف
انْکَشَفَ : فعل ماضی باب انفعال
الْغِطاَّءُ :فاعل انْکَشَفَ ((غ ط ی ) آنچه با آن پوشانده میشود)
وَ: عطف
انْقَطَعَ : فعل ماضی باب انفعال
الرَّجاَّءُ: فاعل انْقَطَعَ ((رج و) امیدواری)
وَ: عطف
ضاقَتِ: فعل ماضی ثلاثی مجرد مفرد مؤنث ((ض ی ق) به‌تنگ آمـد)
الاْرْضُ : فاعل
وَ: عطف
مُنِعَتِ : فعل ماضی مجهول
السَّماَّءُ:نائب فاعل
و: عطف
اَنْتَ :مبتدا محلاً مرفوع
الْمُسْتَعانُ : خبر مرفوع ( ال موصول است ُمسْتَعانُ اسم مفعول و صله ) (ع-و-ن) مساعده و کمک ، مستعان اسم مفعول است و «ال» که بر سر آن آمده، موصول است؛ در نتیجه معنایش چنین میشود: «تو کسی هستی که از او کمک گرفته میشود»
وَ: عطف
اِلَیْکَ: جارو مجرورمتعلق به محذوف خبر مقدّم
الْمُشْتَکى : مبتدای مؤخر، مرفوع((ش ک ی) شکایت بردن، یعنی اظهار اندوه و در میان نهادن آن با دیگری، مصدر میمی باب افتعال ( مسوغ نکره بودن را دارد ولی معرفه بودن مبتدای مؤخر و جمله اسمیه بودنش حصر را می رساند و اینگونه معنی می شود ( فقط به سوی تو است شکایت))
وَ: عطف
عَلَیْکَ : جارو مجرورمتعلق به محذوف خبر مقدّم
الْمُعَوَّلُ : مبتدای مؤخر، مرفوع ((عَوَل) یعنی مستغاث و معتمد)
فِى الشِّدَّةِ : جارو مجرورمتعلق به الْمُعَوَّلُ
وَ الرَّخاَّءِ : واوعطف ، معطوف به مجرور (الشِّدَّةِ) متعلق به الْمُعَوَّلُ (برتوست تکیه و اعتماد در سختی و آسانی الشِّدَّةِ متضاد الرَّخاَّءِ)
اَللّهُمَّ : منادی و میم مشدد بجای حرف نداست
صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ: جمله معترضه دعائی
صَلِّ : فعل ماضی و فاعل انت مستتر
عَلى مُحَمَّدٍ : جار و مجرور متعلق به صَلِّ
وَ :عطف
الِ مُحَمَّدٍ: الِ معطوف به مُحَمَّدٍ و مجرور ، مُحَمَّدٍ مضاف الیه
اُولِى الاْمْرِ : مبتدا
الَّذینَ : موصول ، بدل کل از کل ؟
فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ: صله محلی از اعراب ندارد ، ضمیر هم عائد صله
فَرَضْتَ: فعل ماضی و فاعل
عَلَیْنا : جار و مجرور متعلق به فَرَضْتَ
طاعَتَهُمْ :مفعول به ومنصوب ، هُم : مضاف الیه و محلاً مجرور
وَعَرَّفْتَنا :واو عطف ، فعل ماضی باب تفعیل دو مفعولی ، نا: مفعول به اول محلاً منصوب
بِذلِکَ : جار و مجرور ، اسم اشاره محلاً منصوب مفعول به دوّم عرَّفَ
مَنْزِلَتَهُمْ : بدل یا عطف بیان؟ وتابع از محل ذلک منصوب ، هُم : مضاف الیه و محلاً مجرور
فَفَرِّجْ :فاء تعلیل ؟ فعل امر، فاعل انت مستتر
عَنا : جار و مجرور متعلق به فرِّج
بِحَقِّهِمْ : جار و مجرور متعلق به فرِّج ؟؟؟ هِم : مضاف الیه و محلاً مجرور
فَرَجاً :مفعول مطلق منصوب
عاجِلا : صفت اول فرجاً
قَریباً :صفت دوّم فرجاً
کَلَمْحِ : جار و مجرور متعلق به فرِّج؟ ؟؟؟
الْبَصَرِ: مضاف الیه مجرور
اَوْ :عطف
هُوَ :مبتدا محلاً مرفوع
اَقْرَبُ :خبر مرفوع
یا مُحَمَّدُ : حرف ندا و منادی مفرد مبنی برضم
یا عَلِىُّ یا عَلِىُّ یا مُحَمَّدُ
اِکْفِیانى: فعل و فاعل و یاء مفعول به
فَاِنَّکُما : فاء تعلیل ، إنَّ حروف مشبهه ، کُما اسم انَّ محلاً منصوب ( جمله برای تاکید بیشتربا إنَّ آمده)
کافِیانِ :خبر إنَّ مرفوع
وَانْصُرانى :واو عطف ، معطوف به خبر إنَّ
فَاِنَّکُما : فاء تعلیل ، إنَّ حروف مشبهه ، کُما اسم انَّ محلاً منصوب
ناصِرانِ : خبر إنَّ مرفوع
یا مَوْلانا : حرف ندا و منادی مضاف منصوب و نا مضاف الیه
یا صاحِبَ الزَّمانِ: حرف ندا ،منادی مضاف منصوب
الْغَوْثَ : مفعول به فعل محذوف، ندبه از بلا های اول دعا
الْغَوْثَ الْغَوْثَ:تکرار برای تأکید و منصوب
اَدْرِکْنى :فعل امر، فاعل انت ، یاء مفعول به
اَدْرِکْنى اَدْرِکْنى : تکرار فعل برای تأکید
السّاعَةَ: حال منصوب ؟
السّاعَةَ السّاعَةَ: تکرار برای تأکید
الْعَجَلَ:صفت منصوب
الْعَجَلَ الْعَجَلَ : تکرار برای تأکید
یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ : حرف ندا، منادی مضاف منصوب
بِحَقِّ: جار و مجرور متعلق به محذوف
مُحَمَّدٍ : مضاف الیه مجرور
وَآلِهِ : او عطف، معطوف به مُحَمَّدٍ
الطّاهِرینَ: مضاف الیه معطوف به آلِهِ
خدایا بلاء عظیم گشته و درون آشکار شد و پرده از کارها برداشته شد و امید قطع شد؛
و زمین تنگ شد و از ریزش رحمت آسمان جلوگیرى شد و تویى یاور و شکوه بسوى تو است؛
و اعتماد و تکیه ما چه در سختى و چه در آسانى بر تو است خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد؛
آن زمامدارانى که پیرویشان را بر ما واجب کردى و بدین سبب مقام و منزلتشان را به ما شناساندى به حق ایشان به ما گشایشى ده فورى و نزدیک، مانند چشم بر هم زدن یا نزدیکتر؛
اى محمد اى على اى على اى محمد مرا کفایت کنید؛
که شمایید کفایت کننده ام و مرا یارى کنید که شمایید یاور من اى سرور ما اى صاحب الزمان فریاد، فریاد، فریاد، دریاب مرا دریاب مرا دریاب مرا همین ساعتهمین ساعت، هم اکنون، زود زود زود ،
اى خدا اى مهربانترین مهربانان به حق محمد و آل پاکیزه اش.
وَ لَوْ أَنَّ أَشْیاعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّه لِطاعَتِةِ ـ عَلَى اجْتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِى الوَفاءِ بِالعَهْدِ عَلَیْهِمْ،لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقائِنا، وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلى حَقِّالْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِها مِنْهُم بِنا.
احتجاج طبرسی، ج 2، ص 498؛ ج 53، ص 176؛ خرائج، ج 2، ص 902
وَ لَوْ : حرف ربط
أَنَّ : از حروف مشبهه بالفعل
أَشْیاعَ : اسم انَّ و منصوب
نا : مضاف الیه و محلا مجرور
وَفَّقَهُمُ اللّه لِطاعَتِةِ : جمله دعایی بدون اعراب
عَلَى اجْتِماعٍ : جار و مجرور متعلق به محذوف (کان-یکون)
مِنَ القُلُوبِ : جار و مجرور متعلق به محذوف
فِى الوَفاءِ : جار و مجرور متعلق به محذوف
بِالعَهْدِ : جار و مجرور متعلق به محذوف
عَلَیْهِمْ : جار و مجرور متعلق به محذوف
لَ : حرف تاکید و مبنی
ما : مای نافیه و غیر عامل از لحاظ اعراب
تَأَخَّرَ : فعل ماضی منفی و مبنی ولازم و مرفوع
عَنْهُمُ : جار و مجرور متعلق به تأخَّرَ
الْیُمْنُ : فاعل و مرفوع
بِلِقائِ : جار و مجرور ایضا متعلق به تأخَّرَ
نا : مضاف الیه و محلا مجرور
وَ : حرف ربط عامل
لَ : حرف تاکید و غیر عامل/بدون اعراب
تَعَجَّلَتْ : فعل ماضی و مبنی و محلا مرفوع
لَهُمُ : جار و مجرور متعلق به تعجَّلَت
السَّعادَةُ : فاعل و مرفوع
بِمُشاهَدَتِ : جارو مجرور متعلق به تعجَّلَت
نا : مضاف الیه و محلا مجرور
عَلى حَقِّ : جار و مجرور متعلق به تعجَّلَت
الْمَعْرِفَةِ : مضاف الیه و مجرور
وَ : حرف ربط و عامل
صِدْقِ : مجرور به حرف جر محذوف
ها : مضاف الیه و محلا مجرور
مِنْهُم : جار و مجرور متعلق به تعجَّلَت
بِنا : جار و مجرور متعلق به تعجَّلَت جار و مجرور متعلق به تعجَّلَت
اگر شیعیان ما ـ که خداوند آنان را به اطاعت از خود موفق گرداند ـ دلهایشان بر وفاى به پیمانى که بدان موظف هستند، اتفاق مى کردند، قطعا توفیق ملاقات با ما براى آنان به عقب نمى افتاد، و قطعا سعادت مشاهده ى ما، بر اساس معرفتی دقیق و صداقت دل، به زودى براى آنان حاصل مى شد.
قال السجاد علیه السلام :
إنّی لأکتُمُ مِن عِلمی جَواهِرَهُ / کَی لا یَرَی الحَقَّ ذوجَهلٍ فَیُفتِنُنا
وَ قَد تَقَدَّمَنی فیهِ أبـو حَسَنٍ / إلَی الحُسَینِ وَ أوصَی قَبلَهُ الحَسَنا
وَ رُبَّ جوهَرِ عِلمٍ لو أبوحُ بِـهِ / لَقیـل لی أنـتَ مِمَّن یَعبُـدُ الوَثَـنا
وَ لاستَحَلَّ رِجالٌ صالِحونَ دَمی / یَـرَونَ أقبـَحَ مـا یَـأتونَـهُ حَسَنـا
إن : حرف مشبهة بالفعل
ی : ضمیر متکلم اسم ان در محل نصب
لأکتم من علمی جواهره : جمله ، خبر ان در محل رفع
ل : حرف تاکید
أکتم : فعل و فاعل
من علم : جار و مجرور متعلق به اکتم
ی : مضاف الیه
جواهر: مفعول به
ه : مضاف الیه
کی : حرف نصب
لا یری : فعل نفی
الحقّ : مفعول به
ذو جهل : فاعل
ف : حرف عطف
یفتننا : فعل و فاعل مفعول
و : حرف عطف
قد تقدمنی : فعل و مفعول
فیه : جار و مجرور متعلق به قد تقدمنی
أبـوحسن : فاعل
إلی الحسین : جار و مجرور متعلق به اوصی که به دلیل ضرورت شعری مقدم شده
و : حرف عطف
أوصی : فعل ماضی باب افعال و فاعل
قبله : ظرف (مفعول فیه برای اوصی) و ه مضاف الیه که به الحسین بر میگردد
الحسنا : مفعول به برای اوصی
و: حرف عطف
رب : حرف جر
جوهر : مجرور
علم : مضاف الیه
لو : حرف شرط غیرعامل
أبوح : فعل شرط و فاعل
بـه : جار و مجرور متعلق به ابوح
ل : حرف جواب ، جمله لقیـل لی أنـت ممن یعبـد الوثـنا ، جواب شرط
قیـل : فعل ثلاثی مجرد مجهول
لی : جار و مجرور متعلق به قیل
أنـت : مبتدا
ممن : جار و مجرور ، به محذوف ، خبر
یعبـد : فعل و ضمیر مستتر آن عائد صله و فاعل
الوثـنا : مفعول به
جمله یعبد الوثنا : صله برای من موصوله
جمله أنـتَ مِمَّن یَعبُـدُ الوَثَـنا ، محلا منصوب و نایب فاعل برای قیل
و : حرف عطف
ل : حرف تاکید
استحل : فعل ثلاثی مجرد ماضی استفعال
رجال : فاعل
صالحون : صفت
دم : مفعول به
ی : مضاف الیه
یـرون : فعل و فاعل
أقبـح : مفعول به
مـا : موصوله و مضاف الیه
یـأتون: فعل و فاعل (ضمیر عائد صله)
ه : مفعول به
جمله یاتونه صله برای ما
حسنـا : مفعول به دوم برای یرون
من گوهرهای دانشم را پنهان می‌سازم که نادانی حق را نبیند و ما را به فتنه دراندازد، پیش از من ابوالحسن (علی علیه السلام) و به حسین و قبل از او به حسن ، چنین وصیت کرده بود، چه بسیار گوهر دانشی که اگر افشا کنم، به من گفته می شود : تو از پرستندگان بت هستی و مردمان پارسایی خونم را مباح می‌دارند و این کار بسیار زشتی که انجام داده اند، زیبا می‌بینند.
امام صادق علیه السلام:
مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ،ج7 ،ص 17-بحارالأنوار(ط-بیروت)، ج68، ص355
السخاءُ: مبتدا مرفوع
مِن اخلاق: جار و مجرور-مضاف
الانبیاءِ: مضاف الیه
مِن اخلاق الانبیاء : خبر محلا مرفوع
و: ربط
هو: مبدل و سخا مبدل منه- مبتدا (و یا کل جمله عطف به جمله قبل در نتیجه واو عاطف)
عمادُ: مبتدا-مضاف
الایمان: مضاف الیه
و:ربط
لا یکون: فعل مضارع منفی از افعال ناقصه
مومنٌ: اسم کان مرفوع
الاّ: استثنا
و لایکون سَخیاً : فعل و اسم یکون
ذو یقین: مضاف و مضاف الیه- خبر
و: عاطف
هِمَّةٍ: معطوف و خبر
عالیةٍ: نعت برای هِمَّةٍ
لأنَّ: لام تعلیل و أَنَّ حرف مشبة بالفعل
السخاءَ: اسم ان
شُعاعُ: اسم ان -مضاف
الیقین: مضاف الیه
مِن: از ادات شرط –مبتدا
عَرفَ: فعل ماضی- فعل شرط-خبر –محلا مجزوم-هو فاعل
ما: موصول –مفعول به
قَصدَ: فعل ماضی –جمله صله
هان: فعل ماضی-جواب شرط درمحل جزم - هو:فاعل
ما=موصول-مفعول به
بَذلَ: جمله صله –فعل ماضی- هو فاعل
امام صادق علیه السلام فرمود:
سخاوت از اخلاق پیامبران و ستون ایمان است . هیچ مؤمنى نیست مگر آن که بخشنده است و تنها آن کس بخشنده است که از یقین و همّت والا برخوردار باشد ؛ زیرا که بخشندگى پرتو نور یقین است . هر کس هدف را بشناسد بخشش بر او آسان شود.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیه السَّلام:
فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ-* قَالَ یَعْنِی بِالْعُلَمَاءِ مَنْ صَدَّقَ فِعْلُهُ قَوْلَهُ وَ مَنْ لَمْ یُصَدِّقْ فِعْلُهُ قَوْلَهُ فَلَیْسَ بِعَالِمٍ.
أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 44
فِی قَوْلِ اللَّهِ :جار و مجرور متعلق به قال
اللهِ : مضاف الیه و مجرور
عَزَّ وَ جَلَّ- :جمله دعایی
إِنَّما :ادات حصر
یَخْشَى:فعل ناقص یایی
اللَّهَ :مفعول به یخشی و منصوب
مِنْ عِبادِهِ: جار و مجرور متعلق به یخشی
الْعُلَماءُ : فاعل یخشی و مرفوع
قَالَ :فعل و فاعل
(یَعْنِی تا آخر حدیث، مفعول برای قال و محلا منصوب)
یَعْنِی ب: فعل
الْعُلَمَاءِ : فاعل یَعْنِی -لفظا مجرور محلا مرفوع
مَنْ :موصول- مبتدا محلا مرفوع
صَدَّقَ: فعل (فکر می کنم علت آمدن باب تفعیل، دلالت بر تکثیر است. یعنی یک بار نیست، مرتب اتفاق بیفتد که فعلش قولش را تصدیق کند).
فِعْلُ: فاعل صَدَّقَ
هُ: مضاف الیه و مجرور
قَوْلَ: مفعول به صَدَّقَ و منصوب
هُ : مضاف الیه و مجرور
(صَدَّقَ فِعْلُهُ: جمله صله- هُ ضمیر عائد)
صَدَّقَ فِعْلُهُ قَوْلَهُ : خبر محلا مرفوع
وَ : عطف
مَنْ: شرطیه - مبتدا محلا مرفوع
لَمْ یُصَدِّقْ: فعل مجزوم
فِعْلُهُ: فاعل و مضاف الیه
قَوْلَهُ : مفعول و مضاف الیه
(لَمْ یُصَدِّقْ فِعْلُهُ: جمله شرط ، لیس بِعالمٍ: جزای شرط)
لَمْ یُصَدِّقْ فِعْلُهُ قَوْلَهُ: خبر محلا مرفوع
فَ: فاء جواب شرط
لَیْسَ: از افعال ناقصه (اسم لیس هو محذوف)
بِعَالِمٍ: خبر لیس لفظا مجرور محلا منصوب- بِ زائد
امام صادق علیه السلام:
درباره قول خداوند بلند مرتبه درآیه "همانا بندگان عالم او از خدا ترس دارند" فرمودند: عالم یعنی کسی که کردارش گفتارش را تصدیق کند و کسی که اینچنین نباشد عالِم نیست.
* سوره مبارکه فاطر/ 28
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللّهِ علیه السلام:
لَا خَیْرَ فِیمَنْ لَا یَتَفَقّهُ مِنْ أَصْحَابِنَا یَا بَشِیرُ إِنّ الرّجُلَ مِنْهُمْ إِذَا لَمْ یَسْتَغْنِ بِفِقْهِهِ احْتَاجَ إِلَیْهِمْ فَإِذَا احْتَاجَ إِلَیْهِمْ أَدْخَلُوهُ فِی بَابِ ضَلَالَتِهِمْ وَ هُوَ لَا یَعْلَمُ
اصول کافى جلد 1 ص :40 روایة: 6
لَا: حرف نفی جنس
خَیْرَ: اسم لای نفی جنس، مبنی بر فتح، محلا منصوب
خبر لای نفی جنس: موجودٌ محذوف
فِیمَنْ: جار و مجرور متعلق به محذوف، مَن اسم موصول
لَا یَتَفَقّهُ مِنْ أَصْحَابِنَا: جمله صله، محلی از اعراب ندارد. عائد صله: هو مستتر در یتفقه
لَایَتَفَقّهُ: فعل (مضارع منفی) و فاعل مستتر هو
مِنْ أَصْحَابِ: جار و مجرور متعلق به محذوف؟
نا: مضاف الیه و محلا مجرور
یَا: حرف ندا
بَشِیرُ: منادای مفرد معرفه، مبنی بر رفع، محلا منصوب
إِنّ: حرف مشبهه بالفعل، مبنی بر فتح
الرّجُلَ: اسم إنّ، منصوب
مِنْهُمْ: جار و مجرور، متعلق به محذوف، صفت الرجل؟
إِذَا لَمْ یَسْتَغْنِ بِفِقْهِهِ احْتَاجَ إِلَیْهِمْ: خبر إنّ، محلا مرفوع
إِذَا: ظرف زمان شرطیه، مفعول فیه و محلا منصوب، متعلق به لم یستغن، مبنی بر سکون
لَمْ یَسْتَغْنِ بِفِقْهِهِ: مضاف الیه، محلا مجرور، جمله شرط
لَمْ: حرف جزم، مبنی بر سکون، عامل
یَسْتَغْنِ: فعل شرط (جحد) و فاعل مستتر هو
بِفِقْهِهِ: جار و مجرور، متعلق به لم یستغن، ضمیر هِ مضاف الیه، محلا مجرور
احْتَاجَ: فعل (جواب شرط) و فاعل مستتر هو
إِلَیْهِمْ: جار و مجرور متعلق به احتاج
فَ: حرف عطف
إِذَا: مانند قبلی
احْتَاجَ: فعل شرط و فاعل مستتر هو
إِلَیْهِمْ: مانند قبلی
أَدْخَلُو: فعل (جزاء شرط) و فاعل ضمیر بارز واو
هُ: مفعول به و محلا منصوب
فِی بَابِ: جار و مجرور متعلق به ادخلوه
ضَلَالَة: مضاف الیه و مجرور
هِمْ: مضاف الیه و محلا مجرور
وَ: واو حالیه
هُوَ لَا یَعْلَمُ: جمله حالیه، محلا منصوب
هُوَ: مبتدا، محلا مرفوع
لَا یَعْلَمُ: خبر، محلا مرفوع، فعل مضارع (منفی) و فاعل مستتر هو
امام صادق علیه السلام فرمودند:
هیچ خیری نیست در کسی از اصحاب ما که فهم دین ندارد. ای بشیر، همانا مردی از آنها (اصحاب ذکر شده) هنگامی که با فهم خودش بی نیاز نشود، به دیگران(مردم) نیاز پیدا می کند، پس هنگامی که به آنها نیازمند شد، او را وارد (باب، مسیر)گمراهی خود می کنند، در حالیکه او نمی فهمد.
قال الامام الصادق علیه السلام:
مَنْ أَکْرَمَ فَقِیهاً مُسْلِماً لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَ مَنْ أَهَانَ فَقِیهاً مُسْلِماً لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ
هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَان
بحار الانوار-جلد2/ص44
مَنْ :مبتدا-موصول
أَکْرَمَ فَقِیهاً مُسْلِماً: صله- ضمیر مستتر عاید صله (مگر به عالم هر دینی فقیه گفته میشه که اینجا فقیه مسلمان رو ذکر کرده؟)
أَکْرَمَ :خبر محلا مرفوع
فَقِیهاً :مفعول به منصوب
مُسْلِماً : نعت منصوب
لَقِیَ :فعل ماضی و فاعل ضمیر مستتر هو
اللَّهَ :مفعول به منصوب
یَوْمَ :مفعول فیه منصوب
الْقِیَامَةِ :مضاف الیه مجرور
وَ هُوَعَنْهُ رَاضٍ : جمله حال محلا منصوب
وَ : واو حالیه
هُوَ :مبتدا مرفوع
عَنْهُ :جار و مجرور متعلق به محذوف
رَاضٍ :خبر محلا مرفوع
وَ :عطف
مَنْ أَهَانَ فَقِیهاً مُسْلِماً لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ : همانند بالا
وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَان: جمله حالیه محلا منصوب
وَ :واو حالیه
هُوَ :مبتدا
عَلَیْهِ :جارومجرور متعلق به محذوف
غَضْبَان: خبر محلا مرفوع
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
کسى که فقیه مسلمانی را گرامى دارد روز قیامت خدا را در حالی دیدار میکند که از او راضی است و هر کس به فقیه مسلمان بی احترامی نماید خداوند را در روز قیامت در حالی ملاقات مینماید که بر او غضبناک است.
عن مولانا اباجعفر محمد بن علی الباقر عن سیدنا و مولانا رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
ِإنَّ حَدِیثَ آلِ مُحَمَّدٍ، صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یُؤْمِنُ بِهِ إِلَّا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ الله قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ فَمَا وَرَدَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَدِیثِ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَلَانَتْ لَهُ قُلُوبُکُمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ، فَاقْبِلُوهُ وَ مَا اشْمَأَزَّتْ مِنْهُ قُلُوبُکُمْ وَ أَنْکَرْتُمُوهُ، فَرُدُّوهُ إِلَی الله وَ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلَی الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ...
الکافی: ج ۱، ص ۴۰۱
انَّ : حرف مشبهه باالفعل
حدیثَ : اسم انّ و منصوب
آلِ : مضاف الیه و مجرور
محمدٍ : مضاف الیه و مجرور
صعبٌ : خبر انَّ و مرفوع
مستعصب ٌ : خبر انَّ و مرفوع / به واو عطف محذوف
لَا یُؤْمِنُ : فعل و فاعل مستتر مضارع و مرفوع
بِهِ : جار و مجرور متعلق به لَا یُؤْمِنُ
إِلَّا : حرف استثنائ بدون اعراب
مَلَکٌ : مستثنی مفرَّغ /چون قبل از الّا مستثنی منه نیست ، در اینجا اعراب و نقش فاعل را میگیرد./ مرفوع
مُقَرَّبٌ : صفت ملک به تبعیت مرفوع
أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ : أَو حرف عطف لذا نبیٌّ مرسلٌ مانند ملکٌ مقرَّبٌ
أَوْ عَبْدٌ : مانند بالا بنا به حرف عطف
امْتَحَنَ : فعل ماضی و مرفوع
الله : فاعل و مرفوع
قَلْبَ : مفعول به و منصوب
هُ : مضاف الیه و مجرور به اعراب محلی
لِلْإِیمَانِ : جار و مجرور متعلق به امتَحَنَ
فَ : حرف عطف
مَا : مای شرطیه
وَرَدَ : فعل ماضی مبنی و مجزوم به اعراب محلی (فعل شرط)
عَلَیْکُمْ : جار ومجرور متعلق به وَرَدَ
مِنْ حَدِیثِ : جار و مجرور متعلق به وَرَدَ
آلِ : مضاف الیه و مجرور
مُحَمَّدٍ : مضاف الیه و مجرور
صلی الله علیه و آله : جمله دعایی/بدون اعراب
فَلَانَتْ : فعل ماضی مبنی/اسم شرط با حرف عطف/ به اعراب محلی مجزوم
لَهُ : جار و مجرور متعلق به فلانَت
قُلُوبُ : فاعل و مرفوع
کُمْ : مضاف الیه و محلا مجرور
وَ عَرَفْتُمُو : با واو، عطف به فَلَانَتْ/ مجزوم (اسم شرط)جمله فعلیه
هُ : مفعول به و محلا منصوب
فَاقْبِلُو : فعل امر حاضر مجزوم به اعراب محلی/ جواب شرط
هُ : مفعول به و محلا منصوب
وَ مَا : مای شرطیه
اشْمَأَزَّتْ : اسم شرط (جمله فعلیه و مجزوم به اعراب محلی)
مِنْهُ : جار و مجرور متعلق به اشمَازَّت
قُلُوبُ : فاعل و مرفوع
کُمْ : مضاف الیه و محلا مجرور
وَ أَنْکَرْتُمُو : با واو عطف مانند اسم شرط و مجزوم به اعراب محلی
هُ : مفعول به و محلا منصوب
فَ رُدُّوا : فعل امر و مجزوم (جواب شرط) به اعراب محلی
هُ : مفعول به و منصوب به اعراب محلی
إِلَی الله : جار و مجرور متعلق به ردُّوا
وَ إِلَی الرَّسُولِ : با واو عطف مانند بالا
وَ إِلَی الْعَالِمِ : با واو عطف مانند بالا
مِنْ آلِ : جار و مجرور متعلق به رُدُّوه
مُحَمَّدٍ : مضاف الیه و مجرور
امام باقر علیه السلام فرمود:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: به راستی حدیث آل محمّد، صعب است و مستصعب؛ بدان ایمان نیاورد جز فرشته ای مقرّب یا پیغمبری مرسل یا بنده ای که خدا دلش را به ایمان آزموده است.
آن چه از حدیث آل محمّد صلی الله علیه و آله به شما رسید و دلنشین شما گردید و آن را فهمیدید، پذیرا شوید؛ آن چه را دل شما نگرفت و آن را نفهمیدید، آن را به خدا و رسولش و به عالم از آل محمد صلی الله علیه و آله برگردانید...