حوزه علمیه کوچک ما

آموزش ادبیات عربی، منطق؛ فلسفه و عرفان اسلامی به نحو اجمالی و سبک سنتی حوزات علمیه

حوزه علمیه کوچک ما

آموزش ادبیات عربی، منطق؛ فلسفه و عرفان اسلامی به نحو اجمالی و سبک سنتی حوزات علمیه

۲۰ مطلب با موضوع «صرف و نحو :: تجزیه و ترکیب احادیث :: احادیث شماره 60-41» ثبت شده است

امام صادق علیه السلام:

الذنوبُ کُلُّهَا عَظِیمٌ عِنْدَ اللَّهِ لِأَنَّهَا مَعَاصِیَ ، و أَنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مِنَ الْعِبَادِ الْعِصْیَانَ

وسایل الشیعه-جلد28-صفحه364

 

الذنوبُ : اسم- جمع مکسر- مونث- معرب- معرفه- جامد- منصرف- متصرف/مبتدا مرفوع

کُلُّ: اسم- معرب- معرفه- جامد/تاکید معنوی شمولی برای الذنوب

هَا : ضمیر متصل مجروری-حمع مذکر غایب-مرجع الذنوب/مضاف الیه مجرور

عَظِیمٌ : اسم- مفرد- مذکر- معرب- نکره- مشتق(صفت مشبهه)- منصرف- متصرف/خبر مرفوع

عِنْدَ :اسم دایم الاضافه/ظرف مکان مفعول فیه منصوب

اللَّهِ :لفظ جلاله/ مضاف الیه مجرور

 

لِأَنَّ:حرف مشبه بالفعل- ل: حرف جر؟

هَا :ضمیر متصل منصوبی-مبنی/ اسم ان منصوب

مَعَاصِیَ : اسم- جمع مکسر- مونث- معرب-  جامد- منصرف- متصرف/ خبر ان- باید مرفوع باشد.چرا

منصوب است؟

 

و: حرف عطف

أَنَّ :حرف مشبه بالفعل

اللَّهَ :لفظ جلاله/اسم ان منصوب

لَا یُحِبُّ : - مضارع منفی-مفرد مذکر غایب- معلوم-متعدی-مضاف/خبر ان مرفوع

مِنَ الْعِبَادِ : اسم-جمع مکسر-مونث-معرفه-منصرف-جامد/جار و مجرور

الْعِصْیَانَ: اسم- مفرد- مذکر- معرب-  جامد- منصرف- متصرف-معرفه/مفعول به منصوب

 

همه گناهان نزد خداوند بزرگ هستند زیرا نافرمانی هستند و خداوند از بندگان، نافرمانی را دوست ندارد.

 

پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :

 العِلمُ خَزائنُ ومَفاتِیحُهُ السُّؤالُ ، فَاسألُوا رَحِمَکُمُ اللّه‏ُ فإنّهُ یُؤجَرُ أربَعةٌ : السائلُ ، والمُتَکلِّمُ ، والمُستَمِعُ ، والُمحِبُّ لَهُم؛
تحف العقول : ۴۱ منتخب میزان الحکمة : ۲۶۰

 

 

 

العِلمُ :اسم- مفرد- مذکر- جامد مصدری- معرفه- معرب  / مبتدا، مرفوع

خَزائنُ:   اسم- جمع مکسر خزینه - مونث- مشتق- نکره - معرب  / خبر، مرفوع

و:عطف غیر عامل 

مَفاتِیحُهُ : مَفاتِیحُ: اسم آلت - مفرد- مذکر- مشتق– معرفه به اضافه – معرب ، ه مضاف الیه و محلاً مجرور  / مبتدا، مرفوع

السُّؤالُ :  اسم- مفرد- مذکر- جامد – معرفه به ال - معرب    / خبر، مرفوع

 

فَاسألوا:فاءتفریع        فعل امر مخاطب- جمع مذکر- ثلاثی مجرد - متعدی- معلوم- معرب / فعل و فاعل ضمیربارز واو

رَحِمَکُمُ الله:فعل ماضی، مبنی بر فتح، مفرد مذکر غایب، معلوم،متعدی، ، کم=مفعول به /جمله دعائیه از اقسام جمله معترضه و محلی از اعراب ندارد  

اللّه‏ُ : لفظ جلاله  / فاعل و مرفوع

 

فإنّهُ : فاء تعلیل ، ؟؟  إنَّ حرف مشبه بالفعل، عامل، مبنی بر فتح ، ه ضمیر شآن ، اسم إنَّ محلاً منصوب  

یُؤجَرُ اربعة : :فعل مضارع ، مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، مجهول ، متعدی- اربعة: نائب فاعل   / خبر إنَّ محلاً مرفوع

السائلُ: اسم- مفرد- مذکر- جامد – معرفه به ال - معرب    /بدل بعض از کل

و: عطف غیر عامل 

المُتَکلِّمُ : اسم- مفرد- مذکر- جامد – معرفه به ال - معرب    /معطوف بر سائل

و: عطف غیر عامل 

المُستَمِعُ : اسم- مفرد- مذکر- جامد – معرفه به ال - معرب    /معطوف بر سائل

 

و: عطف غیر عامل 

الُمحِبُّ : اسم- مفرد- مذکر- جامد – معرفه به ال - معرب    /معطوف بر سائل

لَهُم :جار و مجرور متعلق به الُمحِبُّ

 

 

 

دانش گنجینه‏ هایى اسـت و کـلـیدهاى آن پرسش است ؛ پس ، خدایتان رحمت کند ، بپرسید ، که با این کار چهار نفر اجر مى‏ یابند : پرسشگر ، پاسخگو ، شنونده و دوستدار آنان . 

 

حضرت امام موسی بن جعفر الکاظم علیهما افضل صلوات الله و تحیاته :

انَّ خَواتیمَ اَعمالِکُم قَضاءُ حوائِجِ اخوانِکُم و الاِحسانُ الَیهِم ما قَدَرتُم وَالاّ لَم یُقبَل مِنکُم عَمَلٌ.حِنُّوا علی اخوانِکُم وَارحَمواهُم تَلحَقوا بِنا.

البحارالانوار- 75- 379

 

 

انَّ : حروف مشبهه باالفعل - مبنی- عامل

خَواتیمَ : اسم- جمع- مکسر- مونث- معتل- جامد- متصرف- منصرف- معرفه- معرب/اسم انَّ و منصوب

اَعمالِ : اسم- جمع- مکسر- مونث- جامد مصدری- معرب- معرفه باضافه- منصرف- متصرف- سالم/ مضاف الیه و مجرور

کم : اسم - ضمیر متصل- /مضاف الیه محلا مجرور

قَضاءُ : اسم- مفرد- مذکر- معرب- جامد(مصدری؟)- منصرف- متصرف- معرفه- /خبر انَّ و مرفوع

 

حوائِجِ : اسم- جمع مکسر- مونث- معرب- معرفه- جامد- منصرف- متصرف/مضاف الیه و مجرور

اخوانِ : اسم- جمع- مذکر- منصرف- غیر متصرف؟- جامد- معرب- معرفه-/مضاف الیه و مجرور

الاِحسانُ : اسم- مفرد- مصدر- جامد- معرب- معرفه- تساوی در تذکیر و تانیث- منصرف- متصرف /عطف به واو خبر انَّ و مرفوع

الَیهِم : جار و مجرور

 

ما : اسم موصول- مبنی-

قَدَرتُم : فعل-  ماضی-  سالم- جمع- مذکر- مخاطب- معلوم- لازم- مبنی/فعل و فاعل

و إلاّ : حرف استثناء

لَم یُقبَل : فعل- مضارع مجزوم- مفرد -  مذکر- غایب- مبنی بر سکون بواسطه لم- مجهول- اصل فعل متعدی/ فعل و فاعل مستتر

مِنکُم : جار و مجرور

 

عَمَلٌ : اسم- مفرد- مذکر- جامد مصدری- معرب- نکره- منصرف- متصرف/ نایب فاعل و مرفوع

حنّوا : فعل امر- جمع- مذکر مخاطب- فعل مضاعف- مبنی /فعل امر و مرفوع و فاعل ضمیر متصل واو

علی اخوانِکُم : تجزیه اخوان قبلا گفته شد /جار و مجرور و مضاف الیه

وَارحَموا : فعل امر مخاطب- جمع- مذکر- مخاطب- مبنی- سالم- ثلاثی مزید- متعدی/فعل امر و فاعل مرفوع

هُم : اسم- ضمیر-  جمع مذکر غایب- مبنی/ مفعول به و محلا منصوب

تَلحَقوا : فعل- جمع- مذکر- مخاطب- ثلاثی مزید- لازم- سالم- معلوم/ فعل منصوب به ادات ناصبه محذوف (ل...)

بنا : جار و مجرور

 

مُهر (قبول) اعمال شما برآوردن نیازمندی های برادرانتان و احسان به آنان در حدیست که میتوانید (در حد توان است) وگرنه هیچ عملی از شما پذیرفته نیست، به برادرانتان عطوفت و مهربانی کنید تا به ما بپیوندید.

 

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله:

سَیَأْتِی قَوْمٌ مِنْ بَعْدِکُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِینَ‏ مِنْکُمْ‏ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ نَحْنُ کُنَّا مَعَکَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ وَ نَزَلَ فِینَا الْقُرْآنُ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَوْ تَحَمَّلُوا لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ.

بحار الانوار جلد 52 صفحه 130 

 

 

س:حرف استقبال، غیر عامل

یَأْتِی :فعل، مضارع، مفرد مذکر غایب، مهموز الفاء، لازم، معلوم،معتل(ناقص یایی)، معرب /فعل

قَوْمٌ : اسم جمع،غیر مصدر، جامد، مذکر،نکره، معرب/فاعل

من بعدکم :جارومجرور متعلق به محذوف ، جمله صفت قوم محلا مرفوع

الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِینَ‏ مِنْکُمْ: صفت دوم برای قوم

مِنْ :حرف جر،عامل

بَعْدِ: اسم، مفرد، مذکر، معرفه به اضافه، معرب/ مجرور به حرف جر

کُمْ : ضمیر متصل، جمع مذکر مخاطب، مبنی/مضاف الیه

الرَّجُلُ :اسم، جامد، مذکر، معرفه به ال، معرب /مبتدا

الْوَاحِدُ :اسم ،مشتق، معرفه به ال، مذکر، معرب، اسم فاعل ثلاثی مجرد / صفت مبتدا

مِنْهم:جار و مجرورمتعلق به یکون محذوف ، حال (برای الرجل) و محلا منصوب

لَهُ أَجْرُ خَمْسِینَ‏ مِنْکُمْ: خبرالرجل

لَهُ:ل:حرف، ه: ضمیرمتصل مفعولی، مفرد مذکر غایب/ خبر مقدم

أَجْرُ: اسم، مفرد، مذکر،معرفه به اضافه، معرب/مبتدا مؤخر

خَمْسِینَ: اسم ،عدد، مذکر ، متصرف ،معرب/مضاف الیه

مِنْکُمْ: صفت برای رجل محذوف (که تمیز خمسین بوده است(

 

 

قَالُوا:فعل، ماضی جمع مذکر غایب، اجوف واوی، مبنی/فعل و فاعل

یَا : حرف ندا

رَسُولَ :اسم، مفرد، مشتق،معرفه به اضافه، معرب/ منادا

اللَّهِ : لفظ جلاله/ مضاف الیه

نَحْنُ : ضمیرمنفصل، متکلم مع الغیر/ مبتدا

کُنَّا : از افعال ناقصه، ماضی، متکلم مع الغیر/ فعل ناقصه و نا اسم  کان و محلا مرفوع

مَعَ : از اسماء دائم الاضافه، غیر متصرف، مبنی بر فتح/ظرف محلا منصوب متعلق به محذوف جمله"معک ببدر" خبر کُنّا و محلا منصوب

ک: ضمیر ، مفرد مذکر مخاطب/ مضاف الیه مع

بِ: حرف جر ، عامل

بدر: اسم ، مفرد ، مذکر، معرفه به علم/ مجرورمتعلِق به مُتَعلَق معک که بطور مثال حاضرٌ بوده است) یا متعلق به خبر کنّا(

 

وَ : حرف عطف

أُحُدٍ : اسم ، مفرد ، مذکر، معرفه به علم /معطوف بر بدر

وَ : حرف عطف

حُنَیْنٍ : اسم ، مفرد ، مذکر، معرفه به علم /معطوف بر بدر

وَ :حرف عطف

نَزَلَ :فعل، ماضی، مفرد مذکر غایب،لازم/فعل

فِینَا : جار و مجرور

الْقُرْآنُ : اسم،مفرد، جامد، معرفه به ال، معرب /فاعل

 

فَ: حرف ربط غیر عامل

قَالَ :فعل، ماضی، مفرد مذکر غایب، اجوف واوی، متعددی/فعل

إِنَّ: حرف مشبهه بالفعل- عامل – مبنی بر فتح

کُمْ : ضمیر متصل، جمع مذکر مخاطب/ اسم إن و محلا منصوب

لَوْ : لو شرطیه

تَحَمَّلُوا :فعل، ماضی، جمع مذکر مخاطب، متعدی/ فعل شرط و مجزوم

تحملوا لِمَا حُمِّلُوا: جمله شرط

لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ: جزای شرط

ل : حرف-عامل-مبنی/جار

ما: مایموصوله / مجرور

حُمِّلُوا : فعل، ماضی مجهول، جمع مذکر غایب/فعل ضمیر در آن نائب فاعل و عائد صله

لَمْ تَصْبِرُوا :مضارع مجزوم، جمع مذکر مخاطب، متعدی/ جواب شرط و مجزوم

صَبْرَ: اسم، جامد،معرفه به اضافه، معرب/مفعول مطلق نوعی

هُمْ:ضمیر متصل ، مبتی/مضاف الیه

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
پس از سپری‌شدن دوران شما، مردمی بر سر کار خواهند آمد که هر فرد آنان، پاداش پنجاه تن از شما را داراست. عرض کردند: «‌ای رسول خدا! ما در جنگ بدر و احد و حنین در رکاب شما جنگیدیم و دربارة ما آیاتی از قرآن نازل شد». فرمود: «اگر شما آنچه را آن‌ها تحمل کردند، متحمل شوید، از صبر و شکیبایی آنان برخوردار نخواهید بود.

امام على علیه السلام :

إِنَّ اللّه‏َ فَرَضَ الجِهادَ وَ عَظَّمَهُ و َجَعَلَهُ نَصرَهُ و َناصِرَهُ. و َاللّه‏ِ ما صَلُحَت دُنیا و َلا دینٌ إِلاّ بِهِ؛

 

الکافی (ط-الاسلامیه) ج5،ص 8 - وسائل الشیعه، ج15، ص15

 

إن:حروف مشبه بالفعل

الله: اسم خاص خداوند/اسم إن منصوب

فرض:فعل ماضی- مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد /  خبر إن

الجهاد: اسم-معرفه-مفرد/مفعول به

و: ربط

عظَّمَ:فعل ماضی-ثلاثی مزید- باب تفعیل- مفرد مذکر غایب/خبر 2         

ه: ضمیر متصل منصوبی-مفرد مذکر/مفعول به- مرجع آن جهاد

جعل: فعل –مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد/خبر3

ه:مفعول-مرجعش جهاد

نصر:مصدر- مفرد- معرفه به اضافه            ه:مفعول مصدر-مرجعش جهاد

ناصر:اسم فاعل-مفرد مذکر-معرفه به اضافه          ه:مفعول ناصر

 

و: از حروف جر -سوگند

ما:نافیه

صَلُحت:فعل مفرد مونث غایب-ثلاثی مجرد/ فعل

دنیا:اسم-صفت مشبه-مفرد مونث -/فاعل

لا:نفی               دین:اسم- مفرد/ فاعل

الّا: از حروف استثنا

به: از حروف جر/سببیت  

 

در حقیقت خداوند جهاد را واجب گردانید و آن را بزرگداشت و مایه پیروزى و یاور خود قرارش داد. به خدا سوگند کار دنیا و دین جز با جهاد درست نمی شود.

رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

أَفضَلُ الاعمالِ العِلمُ بِاللّه  إِنَّ العِلمَ یَنفَعُکَ مَعَهُ قَلیلُ العَمَلِ وَکَثیرُهُ وَإِنَّ الجَهلَ لایَنفَعُکَ مَعَهُ قَلیلُ العَمَلِ وَلا کَثیرُهُ؛

نهج الفصاحه ، ص228

 

افضلُ:اسم - مفرد- مذکر- مشتق: اسم تفضیل- معرفه- معرب / مبتدا و مرفوع

الاعمال: اسم- جمع مکسر- مذکر- جامد- معرفه- معرب / مضاف الیه و مجرور

العلم:اسم- مفرد- مذکر- جامد مصدری- معرفه- معرب / خبر و مرفوع

بالله: لفظ جلاله / جار و مجرور متعلق به علم (مصدر)

 

إن: حرف مشبهه بالفعل

العلمَ: مانند قبل / اسم إن و منصوب

ینفعُ: فعل مضارع- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- متعدی- معلوم- معرب / فعل

کَ: ضمیر متصل مفعولی / مفعول به و محلا منصوب

 

ینفعُک معه قلیلُ العمل و کثیرُه: خبر إن و محلا مرفوع

 

مع:اسم مبنی- لازم الاضافه / ظرف مکان - مفعول فیه

ه: مضاف الیه محلا مجرور

قلیلُ:اسم- مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- معرفه- معرب / فاعل ینفع و مرفوع

العمل:اسم- مفرد- مذکر- جامد مصدری- معرفه- معرب / مضاف الیه و مجرور

و: عطف

کثیرُ:اسم- مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- معرفه- معرب / عطف به قلیل، فاعل ینفع و مرفوع

ه: ضمیر متصل مجروری/ مضاف الیه و محلا مجرور

 

و: عطف

إن: مشبه بالفعل

الجهل:اسم- مفرد- مذکر- جامد مصدری- معرفه- معرب /اسم إن و منصوب

لا: حرف نفی

ینفعک:مانند قبل / فعل و مفعول به محلا منصوب

معه:مفعول فیه

 

قلیل: مانند قبل/ فاعل لا ینفع

العمل: مانند قبل

و لا:واو عطف، لای عاطفه؟

کثیر:مانند قبل/ عطف به قلیل و فاعل لا ینفع

ه: ضمیر متصل مجروری/ مضاف الیه و محلا مجرور

 

بهترین اعمال، خداشناسى است، همانا با وجود علم و معرفت، عمل کم یا زیاد، تو را سود مى بخشد اما با وجود نادانى عمل، نه اندکش تو را سود مى بخشد نه بسیارش.

 

إِذَا کَانَ زَمَانٌ اَلْعَدْلُ فِیهِ أَغْلَبُ مِنَ اَلْجَوْرِ فَحَرَامٌ أَنْ تَظُنَّ بِأَحَدٍ سُوءاً حَتَّى یُعْلَمَ ذَلِکَ مِنْهُ وَ إِذَا کَانَ زَمَانٌ اَلْجَوْرُ أَغْلَبُ فِیهِ مِنَ اَلْعَدْلِ فَلَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یَظُنَّ بِأَحَدٍ خَیْراً مَا لَمْ یَعْلَمْ ذَلِکَ مِنْهُ.

 

بحارالأنوار، ج75، ص 370

 

إذا: اسم ثلاثی- دائم الاضافه - ظرف زمان مستقبل – متضمن معنای شرط – مبنی – غیرعامل/ ظرف زمان شرطیه - مفعول فیه متعلق به کان – مبنی بر سکون و محلا منصوب

 

جمله "کانَ زَمانٌ اَلعَدلُ فیهِ اَغلَبُ مِنَ الجَور" مضاف الیه برای إذا و جمله شرط است و جزاء آن "َحَرامٌ أن تَظُنَّ بِاَحَدٍ سُوءًا حَتّی یُعلَمَ ذلِکَ مِنهُ " است.

کانَ: فعل (در اینجا تامه است) – ماضی – مفرد مذکر غایب – معتل (اجوف واوی) - لازم – مبنی / فعل

زَمانٌ: اسم – جامد – غیرمصدر – مفرد – مذکر- نکره – معرب / فاعل

 

اَلعَدلُ فیهِ اَغلَبُ مِنَ الجَورِ: جملیه وصفیه برای زمان – محلا مرفوع

 

اَلعَدلُ: اسم – مصدر – جامد – مفرد – مذکر – معرفه به ال – معرب / مبتدا و مرفوع

فیهِ: جار و مجرور متعلق به محذوف

اَغلَبُ: اسم – غیرمصدر – مشتق (اسم تفضیل) – مفرد – مذکر- نکره – معرب / خبر

مِنَ: حرف جر – جار و مجرور متعلق به اغلب

الجَور: اسم – جامد – مصدر – مفرد – مذکر – معرفه به ال – معرب / مجرور به حرف جر

 

فَ: فاء جزاء

حَرامٌ: اسم – جامد – اسم مصدر – مفرد – مذکر – نکره – معرب / خبر مقدم؟

أن: حرف ناصبه

تَظُنَّ: فعل – مضارع منصوب – مفرد مذکر مخاطب – ثلاثی مجرد – مضاعف - متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر أنت

أن تظنّ تاویل به مصدر می رود: ظنُّکَ (مبتدای موخر؟)

بِ: حرف جر – جارو مجرور متعلق به تظنّ

أحدٍ: اسم – غیر مصدر – جامد – مفرد – مذکر – نکره – معرب / مجرور به حرف جر

سُوءًا: اسم – جامد – اسم مصدر - مفرد – مذکر – نکره – معرب / مفعول به

حَتّی: حرف ناصبه – مبنی بر سکون - عامل

یُعلَمَ: فعل – مضارع منصوب – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد – سالم - متعدی – مجهول / فعل

ذلِکَ: اسم اشاره بعید – مفرد مذکر- معرفه - مبنی / نائب فاعل

مِن: حرف جر – جار و مجرور متعلق به یعلم یا محذوف؟

هُ: ضمیر متصل جری – مفرد مذکر غایب / مبنی بر ضم و محلا مجرور به حرف جر

 

وَ: حرف عطف

إذا کانَ زَمانٌ اَلجَورُاَغلَبُ فیهِ مِن العَدلِ: مانند قبل

فَ: حرف عطف

لَیسَ: فعل ناقصه – مفرد مذکر غایب

لِ: حرف جر – عامل – مبنی بر کسره

اَحَدٍ: اسم – جامد – غیرمصدر- مفرد – مذکر – نکره – معرب / مجرور به حرف جر

لاحدٍ: خبرمقدم؟ (شبه جمله متعلق به محذوف) برای لیس – محلا منصوب

 

اَن: حرف ناصبه

یَظُنَّ: فعل – مضارع منصوب – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد – مضاعف - متعدی – معلوم / فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

أن یظنّ : تاویل به مصدر می رود: ظنّ (مبتدای موخر که همان اسم لیس است)؟

بِأحَدٍ:مانند قبل

خَیرًا: اسم – جامد – اسم مصدر – مفرد – مذکر – نکره – معرب/ مفعول به

ما لم یعلم ذلک منه : جمله وصفیه برای خیراً

ما: اسم موصول مشترک

لَم یَعلَم ذلِکَ مِنهُ: جمله صله – محلی از اعراب ندارد – عائد صله : ذلک؟

لَم: حرف جحد – مبنی بر سکون - عامل

یَعلَم: فعل – مضارع مجزوم – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد - سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

ذلِکَ: مانند قبل / مفعول به و محلا منصوب

مِنهُ: جار و مجرور متعلق به محذوف

 

هنگامی که زمانه به گونه ای باشد که عدل در آن بیشتر از ستم است، پس در آن هنگام، گمان بد بردن به هر شخصی حرام است مگر اینکه آن بدی از او دانسته شود (یقین شود) و هنگامی که زمانه به گونه ای باشد که ستم در آن بیشتر از عدل است، پس در آن هنگام احدی نباید به احدی گمان نیکو ببرد، مگر اینکه آن (خیر و نیکویی) از او دانسته شود.

 

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:

الجُلوسُ فی المسجدِ لإنتظارِ الصَّلاه عِبادهٌ ما لَم یُحدِث، قیل: یا رسولَ اللهِ وَ مَا الحَدَثَ؟ قال: الإغتیابُ؛

بحارالانوار/ ج 80/ ص 384

 

الجُلوسُ : اسم ، مصدر،مذکر، جامد، معرفه به ال، معرب/مبتدا مرفوع

فی : حرف مبنی

المسجدِ : اسم ، مصدر،مذکر، مشتق، معرفه به ال، معرب/مجرور به حرف جر

لإنتظارِ : اسم ، مصدر باب افتعال،مذکر، جامد، معرفه به اضافه، معرب/مجرور به حرف جر

الصَّلاه : اسم ، غیر مصدر،مونث، جامد، معرفه به ال، معرب/مضا الیه مجرور-فاعل مصدر محلا مرفوع؟

عِبادهٌ : اسم ، غیر مصدر،مونث، جامد، نکره، معرب/خبر مرفوع

ما: ؟

لَم یُحدِث: فعل جحد- مجهول، مفرد، غایب،سالم، لازم، ثلاثی مجرد/فعل و فاعل

 

 

قیل: فعل، ماضی، مفرد، غایب،مجهول،معتل اجوف ، ثلاثی مجرد/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

یا: حرف ندا

رسولَ : اسم ، غیر مصدر،مذکر، مشتق، معرفه به اضافه، معرب/ منادا منصوب- (رسول الله کلا منادا میشه؟)

اللهِ:لفظ جلاله/ مضاف الیه مجرور

 

وَ: حرف عطف

مَا: اسم استفهام

الحَدَثَ: اسم ، مصدر،مذکر، جامد، معرفه به ال، معرب/؟

قال: فعل، ماضی، مفرد، غایب،معلوم،معتل اجوف ، ثلاثی مجرد/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو

الإغتیابُ: اسم ، مصدر باب افتعال،مذکر، جامد، معرفه به اضافه، معرب/فاعل مرفوع

 

نشستن در مسجد به انتظار نماز، عبادت است؛ مادام که حدثی (عامل باطل کننده ای) از شخص سر نزند. عرض شد: ای رسول خدا! حدث چیست؟ فرمود: غیبت کردن.

 

قال رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله:

إنّ الإسلامَ بَدأ غریبا و سَیَعود غریباً کما بدأ، فَطوبى لِلغُرَباء

 التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ص: 217

 

إن: حرف مشبه بالفعل، عامل، مبنی بر فتح

الإسلام :اسم ، مصدر،مذکر، جامد، معرفه به ال، معرب /اسم إن

بدأ:فعل، ماضی، مفرد، غایب،مهموز اللام، لازم، ثلاثی مجرد/فعل و فاعل

بدأ غریبا خبر إن و محلا مرفوع

غریباً:اسم، صفت مشبه،مذکر، نکره، معرب/حال

 

و : حرف عطف

س: حرف استقبال، غیر عامل

یعود: فعل مضارع، مفرد مذکر غایب،لازم ، ثلاثی مجرد،معرب، معتل اجوف واوی،/فعل و فاعل

غریبا:اسم، صفت مشبه،مذکر، مشتق، نکره، معرب/حال

کما:ک: حرف جر و ما موصول /جارو مجرور

 

بدأ:جمله صله و ضمیر مستتر در آن عائد صله

 

ف: حرف

طوبی: مصدر از طیب بر وزن فُعلی، مفرد، مونث، جامد، مقصور /مبتدا

ل: حرف جر

الغرباء:اسم جمع مکسر، مونث، معرب/جار مجرور متعلق به محذوف و جمله خبر

 

 

همانا  اسلام آغاز شد در حالی که غریب بود و به زودی باز می گردد در حالی که غریب است همان طور که آغاز شد ، پس خوشا به حال غربا.

 

حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم :

مَن کانَ فی طَلَبِ العلمِ کانَتِ الجَنَّتُ فی طَلَبِه

الکافی

 

مَن : اسم موصول-  مبنی- /مبتدا محلا مرفوع

کانَ : فعل ناقص- مبنی- مفرد- مذکر- غایب- لازم-/خبر- محلا مرفوع

طَلَبِ : تجزیه در احادیث قبل آمده/ مجرور به حرف جر

العلمِ : اسم- جامد- معرفه- معرب- منصرف- غیر مصدر- مذکر/ مضاف الیه و مجرور

فی طَلَبِ العلم : خبر کان- شبه جمله-جار و مجرور و مضاف الیه محلا منصوب

کانَتِ : مونث کان

الجَنَّتُ : اسم- مونث- معرفه- معرب- منصرف- جامد- غیر مصدر- مفرد/ اسم کان- مرفوع

فی طَلَبِه : خبر کان - جار و مجرور محلا منصوب

 

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله: 

هر کس در طلب علم باشد، بهشت در طلب او می باشد.

 

 

قال رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله:

ألا إنَّ شرَّ أمَتّی ألذینَ یُکرَمونَ مَخافَةَ شَرِّهِم ألا وَ مَن أکرَمَهُ الناسُ إتِّقاءَ شَرِّهِ فَلیسَ مِنّی

 

تحف العقول مواعظ النبی صفحه 58 شماره 180

  

ألا: حرف تنبیه ، غیر عامل

 

إن: حرف مشبه بالفعل، عامل، مبنی بر فتح

شرَّ: اسم، مفرد، مذکر،مشتق، اسم تفضیل، مضاعف، معرب / اسم إن و منصوب

اُمتّی :اسم،غیرمصدر، جامد، مؤنث ، متصرف ، معرفه به اضافه ،معرب / مجرور به حرف جر ، یاء متکلم مضاف الیه و محلاً مجرور

الذین: اسم موصول، جمع مذکر/ خبر إن و محلا مرفوع

یکرمون مخافة شرهم : جمله صله ، ضمیر در یکرمون عائد صله

 

یُکرَمونَ:فعل، جمع مذکر غایب، باب افعال، مجهول/ فعل و ضمیر آن نائب فاعل

مخافة : مصدر (مصدر میمی از خاف)، جامد، مونث، معرفه به اضافه، معرب/ مفعول له (مفعول لأجله)

شرِّ: اسم، مفرد، مذکر،مشتق، اسم تفضیل، مضاعف، معرفه به اضافه، معرب / مضاف الیه

هم : ضمیر، جمع مذکر غایب، معرفه، مبنی / مضاف الیه

 

ألا: حرف تنبیه ، غیر عامل

و : حرف عطف

من: حرف شرطیه، عامل / مبتدا و محلا مرفوع

أکرم: فعل ، مفرد مذکر غایب باب افعال، معلوم، سالم،متعدی/فعل شرط و محلا مجزوم

 ه : اسم ، ضمیرمتصل مفعولی، مفرد مذکر غایب، مبنی / مفعول

الناس: اسم، غیرمصدر،مذکر، جامد، اسم جمع، معرفه به ال، متصرف، معرب/فاعل

إتّقاء: مصدر، مذکر، مصدر باب افتعال، جامد،معرفه به اضافه، معرب/ مفعول له

شرِّ: اسم، مفرد، مذکر،مشتق، اسم تفضیل، مضاعف، معرفه به اضافه، معرب / مضاف الیه

ه: اسم ، ضمیر مفرد مذکر غایب، مبنی/مضاف الیه

 

فَ:حرف جزا-غیر عامل

فلیس منی جواب شرط

لیس: از افعال ناقصه ، ماضی ، مفرد مذکرغایب ، غیرمتصرف(زیرا فقط ماضی دارد) /فعل،ضمیر مستتر در آن اسم لیس

منی: جار و مجرور متعلق به محذوف، و خبر لیس محلا منصوب

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله:

آگاه باشید بدترین امتم آن کسانی هستند که از ترس شرشان گرامی باشند، آگاه باشید هر که را مردم از ترس شرش گرامی دارند از من نیست.

 

 

امام صادق علیه‏ السلام :

اَبصَرَ رسول اللّه‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله رَجُلاً شَعثا شَعرُ رَأسِهِ وَ سَخَةً ثیابُهُ، سَیِّئَةً حالُهُ فَقال رسول اللّه‏ صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله : مِن الدّینِ المُتعَةُ وَ اِظهارُ النِّعمَةِ؛

کافى(ط-الاسلامیه)، ج 6، ص 439

 

 

ابصر: فعل ماضی باب افعال-مفرد مذکر غایب- متعدی- معلوم /فعل

رسول:اسم- مفرد- مذکر-معرفه- مشتق: اسم مفعول/فاعل-مضاف

الله: اسم خاص خداوند/مضاف الیه

صلی: فعل ماضی –مفرد مذکر غایب-ناقص-ثلاثی مجرد- متعدی-معلوم / فعل

الله: فاعل 

علی: از حروف جر             

ه:ضمیر متصل منصوبی-مفرد مذکر غایب/ارجاع به رسول -مجرور

و:عاطفه 

آل: اسم –مفرد-مضاف 

ه:مضاف الیه

 

رجلاً:اسم-مفرد-مذکر-جامد-نکره- /مفعول به ابصر-موصوف

شعثاً: اسم-مصدر-مفرد- مذکر- نکره/صفت

شَعرُ:اسم-جمع مکسر/فاعل شعثاً-مضاف

رأس: اسم- مفرد- مذکر- جامد- معرفه به اضافه- /مضاف الیه و مضاف 

ه:ضمیر متصل-مضاف الیه ارجاع به رجل

 

و: ربط

سَخَةً: اسم-مفرد- مونث-جامد-مصدر- نکره /؟

ثیابُ:اسم-مفرد-مذکر-/فاعل سخة

ه:مضاف الیه

 

و:ربط

سیئةً:اسم- مفرد-مونث-جامد- مصدر /؟

حالٌ:اسم –مفرد-مذکر-/فاعل سیئةً

ه:مضاف الیه 

ف: حرف ربط

قال: فعل-ماضی-مفرد مذکر غایب-اجوف-ثلاثی مجرد/ فعل

رسول:فاعل-مضاف

الله:مضاف الیه

من: از حروف جر

الدین:اسم –مفرد- مذکر-معرفه-جامد- /خبر مقدم، مجرور

المُتعه: اسم-مفرد -مونث- معرفه-جامد- / مبتدای موخر1

اظهار: اسم- مفرد-مذکر-جامد- مصدر باب افعال-مضاف/مبتدای2

النعمة: اسم-مفرد-مونث-معرفه-جامد- /مضاف الیه-مفعول به اظهار

 

از امام صادق علیه السلام:

پیامبر خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله مردى را دیدند که موهاى ژولیده و جامه‏اى چرکین و سر و وضع نامرتّبى داشت، فرمودند: بهره بردن از نعمت‏هاى خدا و آشکار ساختن نعمت، جزء دین است.

 

قال امیر المومنین علی علیه السلام:
اتَّقُوا مَعَاصِیَ اللهِ فِی الْخَلَوَاتِ، فَإِنَّ الشَّاهِدَ هُوَ الْحَاکِمُ.

بحار الانوار- ج 75- ص 70

 

اتقوا: فعل امر مخاطب- جمع مذکر- ثلاثی مزید باب افتعال (از وقی)- متعدی- معلوم- معرب / فعل و فاعل ضمیربارز واو

معاصیَ: اسم- جمع مکسر معصیة- مونث- جامد- معرفه به اضافه- معرب- منقوص / مفعول به و منصوب

الله: لفظ جلاله / مضاف الیه و مجرور

فی: حرف جر - عامل

الخلوات: اسم- جمع سالم خلوة- مونث-جامد- معرفه- معرب / مجرور به حرف جر

 

ف: حرف عطف

إنّ: از حروف مشبة بالفعل

الشاهدَ: اسم- مفرد- مشتق: اسم فاعل- مذکر- معرفه- معرب- / اسم ان و منصوب

هو: ضمیر فصل (ضمیری که بین مبتدا و خبر معرفه می آید برای تشخیص خبر از تابع ) / محلی از اعراب ندارد

الحاکم: اسم- مفرد- مذکر-  مشتق: اسم فاعل- معرفه- معرب / خبر إن و مرفوع

 

امام علی علیه السلام:

از گناهان خدا (آنچه خدا نهی کرده است) در نهان (هم) بپرهیزید؛ زیرا همان کس که شما را می بیند خودش، داور (حکم کننده) است.

 

امام باقر علیه السلام می فرماید:

أبلغ شیعَتنا إنّه لن یُنالَ ما عند اللهِ إلّا بعملٍ و أبلغ شیعتنا إنَّ أعظمَ النّاسِ حَسرةً یومَ القیامةِ مَن وَصَفَ عَدلاً ثُمَّ یُخالفُهُ إلی غَیرهِ
اصول کافی – ج 3 – ص 409
 
 
أبلغ: فعل امر- مفرد مذکر مخاطب- ثلاثی مزید باب افعال- سالم- متعدی- معلوم/ فعل و فاعل مستتر انت
شیعَةَ: اسم- غیرمصدر- جامد- مفرد- مونث- معرفه به اضافه- معرب/ مفعول به اول 
نا: اسم- ضمیرمتکلم مع الغیر- مبنی بر سکون/ مضاف الیه – محلا مجرور 

إنّه لن یُنالَ ما عند اللهِ إلّا بعملٍ: مفعول به دوم برای فعل أبلغ

إنّ: حرف مشبهة بالفعل

 

ه: ضمیر متصل نصبی / ضمیر شان – مرجع آن جمله بعد – اسم إنّ و محلا منصوب
لن ینال ... بعمل : خبر إنّ و محلا مرفوع
لن: از حروف ناصبه فعل مضارع – عامل – مبنی بر سکون
یُنالَ: فعل – مضارع منصوب – مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- معتل (اجوف یایی)- متعدی- مجهول/ فعل 

ما عند الله: نائب فاعل

ما: اسم موصول

 

عند الله: جمله صله – عائد صله: هو مستتر در یکون محذوف
عند: اسماء دائم الاضافه
اللهِ: لفظ جلاله / مضاف الیه و مجرور
 

 

 
إلّا: ادات حصر
بعملٍ: جار و مجرور متعلق به لن ینال؟
عمل: اسم – جامد – مصدر – مفرد – مذکر- نکره – معرب / مجرور به حرف جر
و: حرف عطف
أبلغ شیعتنا إنَّ: مانند بالا

 

أعظمَ: اسم- مشتق- افعل تفضیل- مذکر- معرفه به اضافه – معرب/ اسم إنّ

مَن وَصَف ... الی غیره : خبر إن و محلا مرفوع

النّاسِ: اسم – جامد – غیرمصدر – مفرد – مذکر – معرفه به ال- معرب / مضاف الیه
حَسرةً: اسم – جامد – مصدر- مفرد – مونث- نکره- معرب / تمیز نسبت (عامل آن: أعظم)

 

یومَ: اسم – جامد – غیرمصدر – مفرد – مذکر- معرب / ظرف زمان - مفعول فیه (عامل آن: أعظم؟) 
القیامةِ: اسم – جامد – مصدر – مفرد – مونث – معرفه به ال – معرب / مضاف الیه و مجرور
مَن : اسم موصول
وصف عدلا: جمله صله – عائد صله: ضمیر مستتر هو در وصف

 

وَصَفَ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد – سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر هو
عَدلاً: اسم – جامد – اسم مصدر – مفرد – مذکر – نکره – معرب / مفعول به و منصوب

ثُمَّ: حرف عطف
یُخالفُ: فعل – مضارع – مفرد مذکرغایب – ثلاثی مزید باب مفاعله- سالم – متعدی – معلوم / فعل و فاعل مستتر هو

 

هُ: ضمیر متصل نصبی / مفعول به و محلا منصوب
إلی: حرف جر
غَیر: اسماء دائم الاضافه / مجرور به حرف جر – جار و مجرور متعلق به یخالف؟
هِ: ضمیر متصل جری/ مضاف الیه – محلا مجرور

 

امام باقر علیه السلام:
به شیعیان ما خبر بده که همانا به آنچه نزد خدا است، نمی توان رسید مگر به وسیله عمل کردن و به شیعیان ما ابلاغ کن که همانا در بین مردم کسی بیشترین حسرت را در روز قیامت دارد که عدلی را وصف کند ولی برخلاف آن در جهت دیگری حرکت (عمل) کند.
 

امام جعفر صادق علیه السلام:

اَلْعَامِلُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ اَلطَّرِیقِ لاَ یَزِیدُهُ سُرْعَةُ اَلسَّیْرِ إِلاَّ بُعْداً

الکافی (ط - الاسلامیه) - جلد 1

 

 

اَلْعَامِلُ:  اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-مشتق/مبتدا مرفوع

عَلَى : حرف-مبنی

غَیْرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه به اضافه-جامد/مجرور به حرف جر

بَصِیرَةٍ : اسم- مصدر-مفرد-مونث-معرب-منصرف-نکره- متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

 

کَالسَّائِرِ :جار و مجرور متعلق به محذوف-خبر محلا مرفوع

کَ:حرف-مبنی

السَّائِرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-مشتق اسم فاعل/ مجرور به حرف جر

عَلَى : حرف-مبنی

غَیْرِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه به اضافه-جامد/مجرور به حرف جر

اَلطَّرِیقِ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

 

لاَ : ادات نفی

یَزِیدُ: فعل مضارع-مفرد-مذکرغایب-متعدی-معلوم- معرب-ثلاثی مجرد-متصرف-معتل/فعل

هُ : ضمیر متصل منصوبی-مبنی-معرفه/مفعول به منصوب

سُرْعَةُ : اسم-غیر مصدر-مفرد-مونث-معرب-منصرف- معرفه به اضافه- متصرف-جامد/فاعل مرفوع

اَلسَّیْرِ : اسم-مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- معرفه - متصرف-جامد/مضاف الیه مجرور

إِلاَّ :حرف- ادات حصر

بُعْداً: اسم-غیر مصدر-مفرد-مذکر-معرب-منصرف- نکره- متصرف-جامد/؟؟؟

 

 

امام صادق علیه السلام :
کسى که بدون بینش عمل کند، همچون کسى است که در بیراهه رود، هر چه تندتر رود، از راه دورتر مى افتد.

 

الإمامُ الکاظمُ علیه السلام :

لَن تَکونوا مؤمنینَ حتّى تَعُدّوا البلاءَ نِعمَةً و الرَّخاءَ مُصیبَةً ، و ذلکَ أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ .

میزان الحکمة ج 5 ص 608

 

لَن :از حروف ناصبه ، عامل (نفی ابد)

تَکونوا: فعل ناقص ،  مضارع منصوب / فعل و ضمیر بارز (واو) اسم کان محلاً مرفوع

مؤمنینَ :اسم ، غیر مصدر، مشتق ، جمع مذکر سالم ،متصرف، نکره، معرب  / خبر کان منصوب علامت نصب یاءونون

حتّى : حروف ناصبه ، عامل

تَعُدّوا : مضارع منصوب ، جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، سالم ومضاعف ، متعدی، معلوم/ فعل و ضمیر بارز (واو) فاعل  محلاً مرفوع

البلاءَ : اسم ، غیر مصدر، مشتق ، جمع مذکر سالم ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /مفعول به اوّل منصوب

نِعمَةً : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، نکره، معرب  / مفعول به دوّم منصوب

و : عطف غیر عامل

الرَّخاءَ : اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /معطوف به البلاء َمفعول به اوّل منصوب

مُصیبَةً : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، نکره، معرب  / معطوف به نعمة مفعول به دوّم منصوب

 

و : واو حالیه

ذلکَ أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ= جمله حال و محلاً منصوب

 

أنَّ الصَّبرَ عِند البلاءِ أعظَمُ مِن الغَفلةِ عندَ الرَّخاءِ= جمله خبر برای ذلک و محلاً مرفوع

 

 

ذلکَ :اسم اشاره ،غیر مصدر،جامد،مفرد مذکر،معرفه، مبنی/مبتدا محلاً مرفوع

أنَّ :حروف مشبهه ،

الصَّبرَ :  اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، معرفه به ال ، معرب    /اسم أنّ ، منصوب

عِند البلاءِ : عِند: ظرف ، البلاءِ: اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  /مفعول فیه و مضاف الیه

أعظَمُ : اسم ،غیر مصدر، مشتق (اسم تفضیل) ،متصرف، غیر منصرف، سالم، نکره،  معرب/خبر أنّ و مرفوع

مِن : حرف جر ، عامل

الغَفلةِ : اسم ، مصدر، جامد ، مفرد مؤنث ،متصرف، معرفه به ال، معرب  /مجرور به حرف جر

عندَ الرَّخاءِ : الرَّخاءِ: اسم ، مصدر، جامد ،متصرف، معرفه به ال تعریف، معرب  / مفعول فیه و مضاف الیه و مجرور

 

امام کاظم علیه السلام:

شما هرگز مؤمن نیستید مگر آن که بلا و گرفتارى را نعمت شمارید و آسایش و رفاه را مصیبت؛ زیرا صبر بر بلا  ارزشمندتر است از غفلت به هنگام آسایش و خوشى.

 

حضرت امیرالمومنین امام علی بن ابیطالب صلوات الله و سلامه علیه :

رَوِّحوا انفُسَکُم بِبَدیعِ الحِکمَه ، فَأنَّها تَکِلُّ کَما تَکِلُّ الاَبدانُ

الکافی 1-48

 

رَوِّحوا : فعل امر-ثلاثی مزید-جمع مذکر مخاطب- مبنی-متصرف- متعدی-معتل-معلوم/ فعل و فاعل

انفُسَکُم : اسم-غیر مصدر-جمع مکسر-مونث-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-جامد/ مفعول به و منصوب

کُم : اسم- ضمیر / مضاف الیه و محلا مجرور

بِ بَدیعِ : حرف جر- اسم-مفرد-مذکر- غیر مصدر-معرب-منصرف-معرفه-متصرف-مشتق/ مجرور به حرف جر

الحِکمَه : اسم-مفرد-مونث-معرفه-معرب-جامد- غیر مصدر-منصرف- متصرف-سالم / مضاف الیه و مجرور

فَ : حرف عطف

انَّ : حرف مشبه باالفعل

ها : ضمیر مونث مربوط به انفس-مفرد مونث غایب/ اسم انّ و محلا منصوب

تَکِلُّ : فعل-مفرد-مونث-غایب-مضاعف-لازم-معلوم- معرب-مضارع- ثلاثی مجرد-متصرف/ خبر انَّ و مرفوع

 کَما :ک :حرف اضافه ، ما : ما مصدریه مانند حدیث 24

تَکِلُّ : تجزیه گفته شد-فعل و فاعل /خبر انَّ یا مستقل ؟

الاَبدانُ : اسم-جمع-مکسر-مونث-غیر مصدر-جامد-منصرف-متصرف-معرفه-معرب / فاعل و مرفوع

 

امیر المومنین علیه السلام:

جان های خویش را با حکمتهای نو بیاسایید (راحتی دهید)، زیرا جانها نیز همانند بدنها خسته می شوند.

 

 

قال رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله:

ما مِن أحَدٍ إلا و لَهُ شیطانٌ

صدرالمتألهین، تفسیر القرآن الکریم، ج‏5، ص: 223

 

ما: مشبه به لیس

من: حرف جر، زائد

احد: اسم، مفرد، مذکر، جامد، متصرف، نکره، معرب /اسم ما(لفظا مجرور و محلا مرفوع)

خبرما، موجودٌ یا یکونُ (تامه) محذوف است.

الا: از أداة حصر

 

و : واو حالیه

له: جار و مجرور متعلق به محذوف خبر مقدم

شیطان: اسم، مفرد؛ مذکر، اسم فاعل (مشتق از ریشه شطن به معنای دور شدن، شیطان بر وزن فیعال به معنای «دور شده از رحمت حق) ،نکره، معرب /مبتدأ مؤخّر مرفوع (مسوغ نکره بودن مبتدا دخول مای نافیه بر آن است)

 

جمله "له شیطانٌ" در محل نصب حال برای احد

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله:

هیچکس نیست مگر در حالی که شیطانی برای اوست.

 

حضرت زهرا سلام الله علیها:

فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ؛

الاحتجاج علی اهل اللجاج(طبرسی)، ج1، ص99

 

ف: حرف ربط

جعل: فعل-ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب / فعل

الله: اسم خاص خداوند/فاعل

الایمان: اسم-مصدر باب افعال- معرفه/-مفعول به-ذوالحال

تطهیرا: اسم- مصدر باب تفعیل-مشتق/حال

لکم:جار ومجرور

من : جار

الشرک: اسم- معرفه/ مجرور

و: عطف

الصلاة: اسم –مصدر –معرفه-/ مفعول به- ذوالحال

تنزیها: اسم –مصدر باب تفعیل-مشتق-/ حال

لکم: جار و مجرور

عن: از حروف جاره

الکبر: اسم- معرفه/مجرور

 

از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:

خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد ، و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی.

 

قال امیر المومنین علی علیه السلام:
إن لَم تَکن حَلیما فَتَحَلَّم فَإِنَّهُ قَلَّ مَن تَشَبَّهَ بِقَومٍ إِلاّ أَوشَک أَن یکونَ مِنهُم

نهج البلاغه-حکمت 207

 

إن:حرف شرطیه- عامل

لم تکن حلیما: جمله شرط

 

لم: از حروف جازمه- عامل

تکن: از افعال ناقصه- مفرد مذکر مخاطب- مجزوم به لم / فعل ناقص، ضمیر مستتر انت اسم آن و محلا مرفوع

حلیماً:اسم- مفرد- مذکر- مشتق: صفت مشبهه- نکره- معرب / خبر کان و منصوب

ف: حرف عطف

تَحَلّم:فعل امر مخاطب- مفرد مذکر - ثلاثی مزید باب تفعل(طبق قاعدع خصوصی باب تفعل، در صیغه های مخاطب جائز است تاء دوم را بیندازیم. تَتَحلّمََ:تَحَلَّمَ:تَحَلِّم )- لازم- معلوم- معرب / فعل و فاعل ضمیر مستتر انت

 

تَحَلّم: جزای شرط

ف: حرف عطف

إن: از حروف مشبه بالفعل

ه: ضمیر متصل / اسم ان و محلا منصوب

 

قلَّ: فعل ماضی- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مجرد- مضاعف- لازم- مبنی- معلوم / فعل- خبر إن و منصوب

من: اسم موصول/ فاعل قلّ محلا مرفوع

تشّبََهَ: فعل ماضی- مفرد مذکر غایب- ثلاثی مزید باب تفعل- متعدی به حرف جر- معلوم- معرب / فعل و فاعل هو


تشّبََهَ بقومٍ: جمله صله- عائد صله ضمیر مستتر هو در تشبه

بقوم: ب: حرف جر- قوم: اسم جمع- مفرد- مونث؟- جامد- معرب- نکره/ جار و مجرور متعلق به تشبه

 

إلا: ادات حصر

أوشک: از افعال مقاربه بمعنای نزدیک شد به...، در آستانه... قرار گرفت (مانند افعال ناقصه عمل می کند)-

مفرد مذکر غایب- غیر متصرف / فعل - اسم آن: ضمیر مستتر هو محلا مرفوع

 

أن: حرف ناصبه

یکونَ: از افعال ناقصه- منصوب به أن / فعل- اسم آن ضمیر مستتر هو

أن یکونَ: خبر أوشک محلا منصوب

 

منهم: جار و مجرور متعلق به یکون

 

امیر المومنین علیه السلام:

اگر صبور نیستی خودت را به صبوری بزن، زیرا  کم است کسی که خود را شبیه گروهی کند، مگر اینکه بزودی یکی از آنها شود.