المبحث الثانی فی مجمل مواضع الفصل
من حق الجُمل : إذا ترادفت ووقع بعضها إثر بعض : أن تُربط بالواو لتکون على نسق واحد - ولکن قد یعرض لها ما یُوجب ترک الواو فیها : ویسمى هذا فصلا - ویقع فی خمسة مواضع.
الأول - أن یکون بین الجملتین اتحادٌ تام : وامتزاج معنوی ، حتى کأنهما أفرغا فی قالب واحد ، ویسمى ذلک «کمال الاتصال»
الثانی - أن یکون بین الجملتین تباینٌ تامٌ : بدون إبهام خلاف المراد ویُسمى ذلک «کمال الانقطاع»
الثالث - أن یکون بین الجملتین رابطة قویة ، ویُسمى ذلک «شبه کمال الاتصال»
الرابع - أن یکون بین الجملة الأولى والثانی (جملةٌ أخرى ثالثة متوسطة) حائلة بینهما
فلو عُطفت الثالثة على «الأولى المناسبة لها» لتوهم أنها معطوفة على «المتوسطة» فُیترک العطف ، ویسمى ذلک «شبه کمال الانقطاع»
الخامس - أن یکون بین الجملتین تناسب وارتباط ، لکن یمنع من عطفهما مانع : وهو عدم قصد اشتراکهما فی الحکم ، ویسمى ذلک «التوسط بین الکمالین»
مبحث دوم : در مورد بحث کوتاه در مورد مواضع فصل
حق جمله آن است که اگر به دنبال هم آمده و برخی از آن ها در پی برخی دیگر رخ دهد، با واو به هم مرتبط شوند تا بر یک سیاق واحد قرار گیرند-و اما عارض می شود برایشان (شرایطی) که ترک واو در آن ها واجب می شود: و این جدایی فصل نامیده می شود-و در پنج موضع اتفاق می افتد.
اول: بین جملات اتحاد تام باشد و امتزاج معنوی، تا جایی که گویی در یک قالب واحد هستند، و این "کمال اتصال" نامیده می شود.
دوم: بین جملات جدایی کامل باشد: بدون وجود ابهام بر خلاف آنچه قصد شده است و این "کمال انقطاع" نامیده می شود.
سوم: بین جملات رابطه ای قوی وجود داشته باشد، و این "شبه کمال اتصال" نامیده می شود.
چهارم: بین جمله اولی و دومی ( جمله سوم دیگری واسطه شود) بین آن ها.
و اگر جمله سوم بر جمله اول که مناسب آن است عطف شده باشد و این توهم به وجود آید که عطف بر جمله واسطه صورت گرفته است، پس عطف ترک می شود و این را "شبه کمال انقطاع" می گویند.
پنجم: بین جملات تناسب و ارتباط وجود داشته باشد اما مانعی عطف آن ها را منع کند: و آن عدم قصد برای اشتراک آنها در حکم است و این حالت "توسط بین الکمالین" نامیده می شود.
