درس پنجم: فعل ماضی

فعل بر سه قسم است: ماضى، مضارع، امر. 
در این درس و درس آینده، فعل ماضى را بررسى مى‌کنیم. 

تعریف فعل ماضى
فعل ماضى، فعلى است که بر انجام کارى یا پدید آمدن حالتى در زمان گذشته دلالت مى‌کند; مانند:
کَتَبَ (نوشت)، حَسُنَ (نیکو شد)

حالت‌هاى فاعل
فاعل که همان انجام‌دهنده‌ی کار یا پدیدآورنده‌ی حالت است، بر چند گونه است: 
یا حضور ندارد که به آن غایب مى‌گویند: مانند: او، آنها.
یا حاضر است که به آن مخاطب مى‌گویند; مانند: تو، شما.
و یا فاعل، خود گوینده است که به آن متکلم مى‌گویند; مانند: من، ما.

 

هر کدام از غایب و حاضر نیز بر دو نوع است: 
یا مرد است که به آن مذکر گویند.
و یا زن است که به آن مؤنث گویند.

 

هر یک از مذکر و مؤنث نیز بر سه قسم است: 
یا یکى است که به آن مفرد گفته می‌شود.
یا دو تا است که به آن مُثَنّى گفته می‌شود.
و یا بیش از دو تا است که به آن جمع می‌گویند.

فاعلى که متکلم باشد: 
یا فعل را به خود نسبت می‌دهد که به آن متکلّم وَحده می‌گویند.
و یا فعل را به خود و دیگرى نسبت می‌دهد که به آن متکلّم مَعَ الغیر گفته می‌شود.

بنابر آنچه گفته شد، نتیجه می‌گیریم که: 
فعل ماضى در زبان عربى، داراى چهارده صیغه (ساخت) است: 
شش صیغه‌ی غایب، شش صیغه‌ی مخاطب و دو صیغه‌ی متکلم. 

 

نمودار چهارده‌گانه صیغه‌هاى فعل

مذکر غائب
1. مفرد: او (یک مرد)
2. مثنى: آنها (دو مرد)
3. جمع: آنها (مردان)
4. مفرد: او (یک زن) مونث
5. مثنى: آنها (دو زن)
6. جمع: آنها (زنان)

مذکر مخاطب
7. مفرد: تو (یک مرد)
8. مثنى: شما (دو مرد)
9. جمع: شما (مردان)
10. مفرد: تو (یک زن) مونث
11. مثنى: شما (دو زن)
12. جمع: شما (زنان)

متکلم
13.وحده : من
14. مع الغیر : ما